Hoogsensitieve professionals: medewerkers van de toekomst

In tijden van digitalisering en robotisering worden soft skills als creativiteit, verbindend vermogen en empathie genoemd als vaardigheden van de toekomst. Hoogsensitieve medewerkers beschikken hier van nature over. (H)erken je hoogsensitiviteit op de werkvloer, dan maak je je organisatie futureproof!

Regelmatig komen overzichten voorbij met een top 10 van ‘vaardigheden van de toekomst’ ofwel ‘futureproof skills’. Waar dit soort overzichten vroeger werden gedomineerd door hard skills, is er een toename van soft skills te zien.

Hierbij kun je denken aan emotionele intelligentie, communicatieve vaardigheden, kritisch denkvermogen, creativiteit, oplossingsgerichtheid en verbindend vermogen. Soft skills onderscheiden mensen van machines.

Ze zijn onmisbaar in tijden van digitalisering en robotisering, waarin men steeds meer hard skills automatiseert en het werk steeds vaker projectmatig en daarmee uniek en eenmalig is.

Hoogsensitieve professionals beschikken van nature over soft skills

Volgens het Wereld Economisch Forum zal 35 procent van de vaardigheden die we tot nu toe onmisbaar vonden, veranderen. Uit het Future of Work rapport van PwC blijkt welke kennis, vaardigheden en vermogens werkenden in 2035 moeten hebben om hun werk goed uit te kunnen voeren.

Communicatieve vaardigheden zijn voor alle werkenden cruciaal, maar uit het onderzoek blijkt dat we de komende jaren vooral ons leervermogen, onze creativiteit en sociale vaardigheden moeten verbeteren. Dit is voor het merendeel van de Nederlanders belangrijker dan het aanleren van technische of IT-vaardigheden.

Ook stelt men tegenwoordig andere eisen aan leidinggevenden. Dienend, empathisch en op vertrouwen gebaseerd leiderschap zorgt voor de meest gelukkige medewerkers en behoud van talent. Dit is alleen nog maar versterkt door corona en het werken op afstand. De autoritaire, controlerende en op status gerichte manager is passé volgens het Nederlands Instituut van Psychologen,

Hoogsensitiviteit werd lange tijd weggezet als ‘lastig’

Leidinggeven op afstand vergt inlevingsvermogen en betrokkenheid, aldus professor Mark van Vugt van de Vrije Universiteit, één van de onderzoekers.

Hoewel sommige soft skills zoals (cognitieve) empathie goed te ontwikkelen zijn, is er een groep medewerkers die hier van nature al over beschikt: de hoogsensitieve professionals. Zij beschikken over aangeboren talenten zoals emotionele intelligentie, kritisch denkvermogen, creativiteit en verbindende vaardigheden.

Hoewel hoogsensitiviteit lange tijd werd weggezet als ‘lastig’ en vooral geassocieerd werd met stress en burn-out klachten, begint hier verandering in te komen. Want hoewel het voor hoogsensitieve professionals doorgaans een grotere uitdaging is om werkgeluk te ervaren, kunnen zij van ongekende waarde zijn voor werkgevers.

Wat is hoogsensitiviteit eigenlijk?

Maar liefst een op de vijf mensen is in bepaalde mate hoogsensitief. Hoogsensitiviteit is een aangeboren eigenschap.

Volgens Elke van Hoof, klinisch psycholoog en professor aan de Vrije Universiteit Brussel, verwerken de hersenen van hoogsensitieve personen informatie daadwerkelijk anders. Prikkels worden op een nadere, diepere manier verwerkt en geanalyseerd. MRI-scans laten dat ook zien; meer hersengebieden zijn actief bij het verrichten van een taak.

Volgens drs. Esther Bergsma, auteur van ‘Het Hoogsensitieve Brein‘, is de onderscheidende factor de diepgaande verwerking van informatie, waarbij een hoogsensitief persoon informatie koppelt aan eerdere kennis, ervaringen en informatie.

De diepgaande verwerking van informatie in het hoogsensitieve brein staat gelijk aan topsport

Het hoogsensitieve brein probeert hiervan een kloppend plaatje te maken; dit noemt men het ‘denken vanuit het grote geheel’. Verder zet het brein een veelheid van associaties in werking; hoogsensitieve personen ‘zien’ hierdoor direct welke risico’s en kansen een situatie met zich meebrengt.

Tot slot maakt het hoogsensitieve brein een inschatting van de sociale setting; van alle betrokken leest het of schat het in wat de verwachtingen, wensen, behoeftes, emoties en gedachten zijn van anderen (al dan niet correct).

De diepgaande verwerking van informatie in het hoogsensitieve brein staat dus gelijk aan topsport. Het kost veel energie, maar brengt ook veel voordelen met zich mee. Het stelt hoogsensitieve personen in staat om verrassende verbanden te leggen, creatieve oplossingen te bedenken, risico’s en kansen snel in te schatten, en zichzelf af te stemmen op de sociale omgeving.

Wil je als organisatie futureproof zijn, dan loont het om hoogsensitief potentieel binnen je organisatie te benutten. Dit doe je door deze bijzondere eigenschap en de daarmee gepaard gaande kwaliteiten en talenten te herkennen én te erkennen.

Een dergelijke aanpak past naadloos in het gedachtegoed van talentgericht werken, (neuro)diversiteit en inclusie. Thema’s die inmiddels een vaste plek hebben gekregen op de HR-agenda.

Herkennen van de eigenschap

Bij het herkennen van hoogsensitiviteit spelen organisatiecultuur en kennis van de eigenschap een grote rol. Qua organisatiecultuur is een goede sfeer een ‘must’, evenals sociale veiligheid, openheid en vertrouwen. Dit zorgt ervoor dat de eigenschap bespreekbaar wordt.

Helaas rust er binnen veel organisaties nog een taboe op hoogsensitiviteit (of men ervaart het zo). Onderzoek wijst uit dat 53 procent van de hoogsensitieve mensen zich niet begrepen voelt op het werk.

In zorg, onderwijs, justitie, veiligheid en openbaar bestuur vind je veel hoogsensitiviteit

Dit geldt eens te meer voor mannen, terwijl onderzoek uitwijst dat evenveel mannen als vrouwen hoogsensitief zijn. Een gemiste kans, vooral in sectoren zoals de zorg, het onderwijs en justitie, veiligheid en openbaar bestuur. Hier tref je veel hoogsensitieve professionals aan, doorgaans in een adviserende of dienstverlenende functie.

Kennis van de eigenschap stelt collega’s en leidinggevenden – en soms de hoogsensitieve medewerker zelf – in staat om de eigenschap te herkennen en hierover het gesprek aan te gaan.

Steeds meer grote werkgevers investeren de afgelopen jaren in bewustwording rondom neurodiversiteit en inclusie, waaronder hoogsensitiviteit. Binnen de gemeente en Rijksoverheid worden regelmatig organisatiebrede masterclasses en keynotes over dit thema georganiseerd. Gezien het grote animo wordt dit vaak opgevolgd met verdiepende workshops. Medewerkers en leidinggevenden krijgen daarin concrete handvatten hoe hoogsensitiviteit te herkennen en vervolgens als kracht in te zetten in het werk.

Erkennen van de eigenschap

Het erkennen van de eigenschap begint bij het luisteren naar de behoeften van de hoogsensitieve professional; wat heeft hij of zij nodig in zijn of haar werk? Hoe kan hij of zij het beste in balans blijven?

Volgens professor Van Hoof doen organisaties er goed aan de hoogsensitieve professionals in elk geval herstel- en verwerkingstijd te gunnen vanwege die diepgaande verwerking in het brein.

Daarnaast moet je als werkgever ruimte creëren voor zelfontplooiing en zorg dragen voor (procedurele) rechtvaardigheid, zoals bij het bevorderings- of beloningsbeleid of doorgroeimogelijkheden.

Maar het is ook belangrijk om medewerkers te betrekken bij de besluitvorming en uitleg te geven over keuzes die je maakt. Hoogsensitieve professionals hechten daar sterk aan. Ook adviseert Van Hoof om gerichte coaching en sociale hulpbronnen op het werk beschikbaar te hebben.

 Hoogsensitieve professionals zijn zich nog niet bewust van hun eigen talent

Daarnaast draait het erkennen van de verschillende talenten die gepaard gaan met hoogsensitiviteit. Het komt regelmatig voor dat hoogsensitieve professionals zich nog niet bewust zijn van hun eigen talent of potentieel.

Tevens wijst onderzoek uit dat hoogsensitieve professionals regelmatig het gevoel hebben dat ze in hun werk meer geven dan ontvangen.

De balans voelt dan scheef. Het erkennen van talent herstelt de balans. Het loont dus om als leidinggevende je waardering uit te spreken en de ‘gespotte’ talenten expliciet te benoemen. Volgens Luk DeWulf doet het erkennen van talenten iets met de relatie; er ontstaat wederzijdse betrokkenheid. Het is vanuit die betrokkenheid dat in de relatie ook ontwikkeling, groei en resultaten ontstaan.

Ontwikkelen vaardigheden hoogsensitieve professional

Naast het waarderen en het erkennen van talenten kun je als leidinggevende ook kijken welke vaardigheden de hoogsensitieve professional kan (door)ontwikkelen om nog meer te halen uit zijn of haar HSP-talenten. En door samen te kijken naar de context waarbinnen hij of zij functioneert.

Zit de professional op de juiste plek? Zijn de omstandigheden ondersteunend? Is een andere rol meer passend? Kijk of je de hoogsensitieve medewerker ook kunt uitdagen om zijn of haar talenten verder te ontwikkelen en slimmer in te zetten in het werk.

Als leidinggevende kan je hierin een stimulerende rol vervullen door professionals de ruimte te geven om te ontdekken wanneer ze op hun best zijn en ze bij dit proces te ondersteunen. Veiligheid, transparantie, nieuwsgierigheid, oprechte interesse en aandacht zijn hierbij essentiële elementen.

In de praktijk kan dit betekenen, dat je de hoogsensitieve professional specifiek inzet bij projecten waarbij je ‘out of the box’ moet denken of een kritisch tegengeluid nodig is. Of dat je hem of haar inzet bij een klus waarbij verschillende afdelingen betrokken zijn en diplomatie en netwerkvaardigheden vereist zijn.

En wil je als leidinggevende weten wat er onder water speelt en welke onuitgesproken behoeften er bestaan? Laat je bijpraten door de hoogsensitieve professional in je team.

HSP als Unique Selling Point

Organisaties die hoogsensitiviteit op de werkvloer (h)erkennen kunnen de vruchten plukken van de futureproof soft skills waar hoogsensitieve professionals van nature over beschikken.

Daarnaast zal het werkgeluk van de hoogsensitieve professional aanzienlijk toenemen zodat productiviteit, creativiteit en het innoverend vermogen alleen maar zullen toenemen.

Benut dus deze verborgen parels in je organisatie en maak de hoogsensitieve professional (HSP) tot een Unique Selling Point van je organisatie.

>>>Artikel Suzanne Nieuwenhuijs inclusief voetnoten

>>> Lees ook ons dossier over Hoogbegaafdheid