Emotiemanagement: het geheime ingrediënt voor succesvolle arbeidsrelaties

Werkrelaties, we hebben ze allemaal. Of je nu leidinggevende bent, teamlid, of zelfs als je op afstand werkt. Ze zijn onvermijdelijk. Maar heb je ooit stilgestaan bij de vraag wat deze relaties echt vormt of breekt?

Het antwoord is mogelijk verrassender dan je denkt. Het is niet alleen je technische vaardigheid of de hoeveelheid uren die je in je werk steekt, het is emotiemanagement.

Zeker in deze snel veranderende arbeidsmarkt is emotiemanagement een absolute noodzaak om de zaak en jezelf op de rails te houden.

In deze artikelenreeks zal ik verder ingaan op wat dit voor fenomeen is en de gevolgen voor de organisatie waar je bij betrokken bent.

Emotionele intelligentie, wat is dat?

Emotiemanagement is een fundamenteel aspect van Emotionele Intelligentie (E.I.). Met emotiemanagement bedoel ik hier het beheren van emoties. Het is de kunst van het (h)erkennen, begrijpen en effectief omgaan met onze emoties en die van anderen. Het is deze vaardigheid die de onderlinge relaties op het werk mede vormgeeft, de communicatie verbetert en zelfs het werkplezier en de betrokkenheid kan verhogen.

Je vraagt je wellicht af: hoe zit dat ook alweer met die emoties? Je voelt dagelijks talloze emoties, vaak meerdere op hetzelfde moment. Je kunt niet om ze heen. Toch zijn er veel mensen die hun emoties het liefst negeren. Emoties is een teken van zwakte, denk je wellicht?

Er veel mensen die hun emoties het liefst negeren

Emoties uiten kan lastig zijn en vereist dat je je kwetsbaar opstelt. En je kwetsbaar voelen, dat wil wil je vaak niet. Niet in bijzijn van anderen en al helemaal niet van van collega’s.

Maar mensen zijn nu eenmaal emotionele wezens. Of je nu een leidinggevende, werknemer of zelfstandig professional bent, het maakt niet uit.

Je krijgt te maken met emoties en gevoelens. Daar dender je vaak overheen, want er moet gewerkt worden. Dagen zijn hectisch en er is weinig tijd om stil te staan bij wat je voelt.

Wil jij je emotionele intelligentie verhogen en een betere leider, ondernemer, collega, partner of vriend zijn? Emotionele intelligentie is o.a. gebaseerd op het vermogen om emoties te (h)erkennen, te interpreteren en er adequaat op te reageren. Dan is het zaak om eerst je eigen emoties te kunnen herkennen.

De basisemoties

Even terug naar de basis: de psychologie onderscheidt traditioneel vier basisemoties: boos, blij, bang en bedroefd. Deze zijn voor de meeste mensen ook het makkelijkst te herkennen.

Tegenwoordig zijn niet alle psychologen het erover eens, dat het maar vier emoties zijn. Sommigen erkennen er zes, waarbij ‘verbazing’ en ‘afschuw’ emotie vijf en zes zijn. Deze zijn meestal iets lastiger te herkennen. Een andere theorie rekent ook nog ‘minachting’ onder de basisemoties.

De meningen over de fundamenten van emoties lopen dus al aardig uiteen. Op dit moment zijn er meer dan vierennegentig gangbare (wetenschappelijke) definities over wat emotie is. Emoties zijn niet voor één gat te vangen dus.

Naast emoties zijn er ook nog gevoelens. Laten we deze ook kort onder de loep nemen, want wat is precies het verschil tussen gevoelens en emoties?

Het verschil tussen emoties en gevoelens

Er valt onderscheid te maken tussen emoties en gevoelens, hoewel de termen in het dagelijks spraakgebruik door elkaar heen worden gebruikt. Gevoelens zijn wat je letterlijk voelt: bijvoorbeeld moe, verlegen, bang, of opgelaten.

Emoties zijn de waarneembare expressies van gevoelens die je triggeren tot actie. Als je boos bent – je gevoel – kun je je stem verheffen, met iets gooien of weglopen; de emotie. Als je verdriet voelt, is huilen een gangbare expressie. Sommige mensen kunnen niet huilen, ook al voelen ze zich verdrietig.

Emoties zijn vaak heftiger voelbaar dan gevoelens en zetten daardoor aan tot actie

Dit geeft duidelijk het verschil aan tussen gevoelens en emoties. Emoties zijn vaak heftiger voelbaar dan gevoelens en zetten daardoor aan tot actie. Emoties voelen vaak intens en zijn van korte duur, terwijl gevoelens vaak minder intens zijn en langer kunnen aanhouden.

Emoties komen voort uit het limbisch systeem, het primitieve deel van de hersenen. Ze triggeren het zenuwstelsel (vechten, vluchten en bevriezen). Gevoelens doen dat minder. Bij Emotie Meesters zeggen we vaak: “Emotie is een gevoel met een verhaal”. Je mind of denken interpreteert een lichamelijk sensatie en brandt deze als het ware op de gevoelige plaat.

Het belang van emotiemanagement

Maar wat betekent emotiemanagement nu eigenlijk echt? En waarom is het zo belangrijk in onze werkomgeving?

Om te beginnen: het is dus belangrijk je te realiseren dat emoties en gevoelens een fundamenteel onderdeel zijn van jouw dagelijkse ervaringen. Ze beïnvloeden hoe je denkt, hoe je handelt en hoe je communiceert. Dit betekent dus je verbale en met name ook je non-verbale communicatie.

Non-verbale communicatie blijkt de grootste impact te hebben op het afstemmen op de ander. Dit is onderdeel van ‘rapport’ en hier kom ik later in dit artikel op terug.

Zelfs in de meest professionele omgevingen zijn gevoelens en emoties aanwezig. Ze beïnvloeden je gedrag en je interacties op manieren die je vaak niet eens beseft.

Non-verbale communicatie blijkt de grootste impact te hebben op het afstemmen op de ander

In een werkomgeving kan de manier waarop jij en je collega’s emoties beheren een grote impact hebben op de kwaliteit van je relaties en jouw algemeen welzijn.

Goed emotiemanagement kan je helpen om conflicten te verminderen, de communicatie te verbeteren en het algemeen het welzijn en de tevredenheid op het werk te verhogen. Het zal je ook helpen om een meer inclusieve en respectvolle werkomgeving te creëren.

Hoe gaat dit in de praktijk?

Maar hoe pas je emotiemanagement in de praktijk toe? Hoe gebruik je het om je werkrelaties te verbeteren?

Het begint allemaal met bewustzijn. Bewustzijn van je eigen emoties en die van anderen. Dit betekent dat je aandacht mag besteden aan hoe je je voelt, waarom je je zo voelt, en hoe je emoties je gedrag beïnvloeden.

Het betekent ook, dat je gevoelig dient te zijn voor de emoties van anderen en hoe deze hun gedrag beïnvloeden.

Eens bewust van je emoties, is de volgende stap om ze te begrijpen. Waarom voel je je zo? Wat veroorzaakt deze emoties? Hoe beïnvloeden ze je denken en gedrag?

Het begrijpen van je emoties kan je helpen om ze beter te beheren. Het beheren van je emoties – wezenlijk anders dan beheersen – betekent niet dat je ze onderdrukt of negeert. In plaats daarvan betekent het, dat je ze accepteert, ze op een gezonde manier uitdrukt en constructieve actie onderneemt.

Als je hart in een staat van coherentie verkeert, ervaar je flow

Er zijn ook concrete tools om je grondtoon, je stemming te beïnvloeden. Een mooi voorbeeld van zo’n tool is de techniek Hartcoherentie. Het Heartmath Institute in California doet al twee decennia lang baanbrekend onderzoek. Met name naar wat voor invloed jouw hart heeft op je bewustzijn. Of om preciezer te zijn jouw hartcoherentie.

Als je hart in een staat van coherentie verkeert, ervaar je flow. De innerlijke dialoog tussen je denken en gevoel, je hart en je brein, is optimaal. Is je hart-breincoherentie laag, dan ervaar je iets anders. Met name weerstand.

Communicatie en emotiemanagement

Communicatie speelt dus ook een cruciale rol in hoe je functioneert binnen een werkomgeving. Het is niet enkel de uitwisseling van informatie, maar ook de uitwisseling van emoties. Jouw gevoelens en emoties kunnen een boodschap versterken, afzwakken of zelfs vervormen.

Daarom is het beheren van je emoties tijdens communicatie essentieel. Het gaat om meer dan alleen zeggen wat je denkt. Het gaat erom je boodschap op een effectieve manier over te brengen, rekening houdend met hoe je je voelt en hoe de ontvanger van de boodschap zich zou kunnen voelen.

Het beheren van je emoties tijdens communicatie is essentieel

Binnen effectief communiceren speelt ‘rapport’ een belangrijke rol. Het is onderdeel van de non-verbale communicatie en cruciaal voor het afstemmen op de ander. In NLP – Neuro Linguïstisch Programmeren – komt het opbouwen van ‘rapport’ uitgebreid aan de orde.

Er wordt wel gezegd dat het dé sleutel is tot alles. Met andere woorden, met rapport is alles mogelijk en zonder vrijwel niets.

Het is een staat en relatie van blindelings vertrouwen. Het is hét belangrijkste element om resultaten te boeken in communicatie. Wanneer je twee mensen in rapport ziet met elkaar, dan is het duidelijk dat ze dezelfde ademhaling, stemtoon, woordkeus en algehele energie hebben.

Als je emoties bijvoorbeeld hoog oplopen, kan het moeilijk zijn om je punt duidelijk te maken zonder de ander te kwetsen. Je raakt dan uit verbinding. Dus ‘uit rapport’. In dat geval kan het nuttig zijn om een stap terug te doen, je gevoelens waar te nemen en dan op een rustige en respectvolle manier te communiceren.

Conflicthantering en emotiemanagement

Dat brengt mij tot het volgende punt. Conflicten kunnen een grote bron van stress zijn op je werk. Of ze nu ontstaan uit meningsverschillen, misverstanden of verschillen in waarden en belangen, ze kunnen de sfeer en de productiviteit ernstig beïnvloeden. Hier kan emotiemanagement bij bij helpen.

Goed emotiemanagement kan je helpen om kalm te blijven in het midden van een conflict. Het kan je helpen om de situatie objectief te bekijken, zonder dat je oordeel wordt vertroebeld door sterke (negatieve) emoties. Het betreft eigenlijk het herkaderen van jouw eigen perceptie.

Goed emotiemanagement kan je helpen om kalm te blijven in het midden van een conflict

Het kan je ook helpen om empathisch te blijven tegenover de andere partij en haar standpunt te begrijpen. Een basisinstelling om een dreigend conflict te hanteren is: ‘Alles is feedback’. Ook negatieve feedback heeft iets positiefs in zich. Op deze manier herkader ik direct wat zich aandient.

Op deze wijze kan emotiemanagement helpen om conflicten op een constructieve manier op te lossen, in plaats van ze te laten escaleren.

Emotiemanagement voor werktevredenheid en betrokkenheid

Tevredenheid en betrokkenheid op het werk gaan verder dan salaris en voordelen. Ze hebben, zoals je nu inmiddels zult begrijpen, ook te maken met hóe jij je voelt op je werk, hoe goed je kan omgaan met stress en conflicten en hoe verbonden jij je voelt met je team en je werk.

Zo heeft het thuiswerken ook een enorme impact op bovengenoemde elementen. Het is dus des te belangrijker om hier bewust mee om te gaan. Niet voor niets wordt de de dialoog door vele mensen als hoogste goed beschouwd. Je wordt mens onder de mensen.

Fysieke, vaak informele ontmoetingen zorgen voor een waarachtig menselijk contact.
Emotiemanagement kan hier een grote rol spelen. Door je emoties effectief te beheren, kun je stress verminderen, je beter voelen over je werk en een dieper gevoel van verbondenheid en voldoening ervaren.

Emotiemanagement absolute noodzaak

Emotiemanagement is geen luxe, het is een absolute noodzaak voor de huidige dynamische werkplek. Het draagt bij aan de kwaliteit van jouw werkrelaties, verbetert je onderlinge communicatie, helpt je bij het omgaan met conflicten en verhoogt de werktevredenheid en betrokkenheid.

In het volgende artikel zal ik dieper ingaan op hoe emotiemanagement bijdraagt aan organisatieontwikkeling. Blijf dus lezen!