Workaholics: moeten we ze de hemel in prijzen of vrezen?

Medewerkers die veel, heel veel uren maken voor je organisatie, moet je ze prijzen of juist vrezen?

Enerzijds klinkt het natuurlijk aantrekkelijk om medewerkers in dienst te hebben die veel werken. Anderzijds bestaat het grote risico dat zij door het harde werken een keer langdurig uitvallen.

Hoe ga je om met de zogeheten workaholics? En wanneer is iemand eigenlijk een workaholic?

Wat is een workaholic

Een workaholic is iemand die heel veel uren werkt en altijd met het werk bezig is. Deze persoon heeft een serieuze werkverslaving.

Omdat er niet veel onderzoek is gedaan naar deze vorm van verslaving, wordt er vaak nogal luchtig over gedaan. Ook worden harde werkers en bevlogen medewerkers verward met een workaholic. Want het is niet per direct gezegd dat wanneer iemand veel uren werkt of heel bevlogen is in het werk, hij ook direct een workaholic is.

In zijn boek ‘Chained to the desk‘ geeft Bryan Robinson de volgende definitie van een workaholic: “Workaholic zijn is een obsessief-compulsieve stoornis die zichzelf uit door zelf-opgelegde eisen, de onkunde om werkgewoontes te reguleren en overmatig ingraven in het werk, ten koste van de meeste andere activiteiten in het dagelijks leven.”

Malissa Clark, professor in de psychologie aan Georgia University Malissa Clark en leider van een van de belangrijkste werkverslavingonderzoeken van deze tijd zegt hierover: “Vergelijkbaar met andere type verslavingen, kunnen werkverslaafden een ‘high’ of een ‘rush’ voelen wanneer ze aan het werk zijn. Om daarna weer snel overstelpt te worden door schuld- of angstgevoelens.”

En het NRC maakt met simpele, maar krachtige woorden duidelijk wat een workaholic is: “Op vakantie zenuwachtig je werkmail checken, uren in bed liggen piekeren over je baan, familie en vrienden verwaarlozen omdat de plicht continu roept. Workaholics zijn bovenmatig bezorgd over werk, ze worden voortgedreven door een oncontroleerbare motivatie en ze steken zo veel energie in het werk dat relaties, vrijetijdsbesteding en gezondheid in gevaar komen.”

Harde werker of workaholic?

Zoals hierboven ook gezegd, harde werkers en workaholics worden nogal eens door elkaar gehaald. Sterker nog, ben je een harde werker en bevlogen in je werk, dan word je vaak zelfs (met trots) een workaholic genoemd.

Volgens Bryan Robinson is dit een van de grootste problemen rond workaholics. Het is een niet-erkende verslaving waar nog weinig onderzoek naar is gedaan. We hebben zelfs eerder de neiging om workaholics aan te moedigen en te prijzen, dan om hen te beschermen en te helpen bij deze echt bestaande werkverslaving.

Hard werken wordt als iets positiefs gezien in onze maatschappij. Maar hoe onderscheid je een harde en bevlogen werker van een workaholic? De scheidslijn tussen een harde werker en bevlogen medewerker en een workaholic is lastig en niet goed aan te duiden. Het grootste aspect waarop je deze twee medewerkers wél van elkaar kunt onderscheiden, is de motivatie van de medewerker.

Motivatie van de harde werker en de workaholic

De workaholic werkt veel uren en is altijd met werk bezig, omdat hij (of zij) een druk voelt en ervaart dat ze moeten werken.

Dit harde en vele werken ontstaat dus niet uit passie en enthousiasme voor het werk, en het werken kost vooral veel energie. Een bevlogen werker die veel uren maakt, doet het werk wel vanuit passie en enthousiasme. Het kost deze werker geen energie, maar het levert energie op. Dit is een enorm verschil tussen de workaholic en de bevlogen medewerker.

Volgens Time Management is het belangrijk om naar deze motivatiefactoren te kijken om te bepalen of je te maken hebt met een workaholic of niet:

Een workaholic:

• Werkt vanuit zelf opgelegde eisen
• Kan het werk heel slecht uitschakelen
• Werkt ten koste van andere levensactiviteiten
• Ervaart een achtbaan aan extreme emoties rondom het werk
• Werkt met het gevoel van moeten en druk

Een harde en bevlogen werker:

• Werkt volgens de eisen van het werk of de manager
• Kent het verschil tussen werken en niet werken
• Kan het werk wegleggen om te genieten van het leven en andere activiteiten
• Heeft een stabiele emotionele balans
• Werkt vanuit passie en enthousiasme

Als werkgever kun je vanuit deze redenen niet bepalen voor iemand of diegene een harde en bevlogen medewerker is, of juist een workaholic. Met elkaar in gesprek gaan hierover en medewerkers voorlichten is daarom een van de belangrijkste acties op dit gebied. Maak medewerkers bewust van hun eigen gedrag en geef ze inzicht in wat goed is en wat niet qua werk. Faciliteer natuurlijk ook handvatten om hier iets aan te doen, mocht een van je medewerkers zich herkennen in het profiel van de workaholic.

Verschijnselen van werkverslaving

De gevolgen van een serieuze werkverslaving zijn namelijk enorm voor zowel de medewerker als de werkgever. Zo toonde Malissa Clark in haar onderzoek aan dat werkverslaafden dezelfde verslavingsverschijnselen hebben als alcohol- en drugsverslaafden. Maar denk ook aan verschijnselen zoals:

• Slaapproblemen
• Depressie
• Burn-out
• Angststoornis
• Gewichtstoename
• Hoge bloeddruk

De gevolgen van een echte werkverslaving leiden tot langdurige problemen wanneer er niet serieus mee wordt omgegaan. Behalve dat de medewerker al deze gevolgen zelf draagt, is het een kwestie van tijd voordat je als werkgever de consequenties van deze gevolgen gaat voelen. In het meest erge geval is het natuurlijk wanneer iemand langdurig uit de running is en de verzuim- en re-integratiekosten voor jou als werkgever enorm oplopen.

In het minst erge geval wordt de medewerker minder productief, gaat fouten maken en heeft een negatieve invloed op de rest van de collega’s.

Gevolgen voor de harde en bevlogen medewerker

Maar vergis je niet. Ook je medewerkers die uit passie en enthousiasme hard werken en veel uren maken, zijn een risico voor je organisatie. De kans op psychische belasting is groot en de werkverslaving licht op de loer.

Omdat de scheidslijn tussen beide zo dun is en nauwelijks zichtbaar, hebben zowel interne als externe gebeurtenissen vaak direct invloed op deze scheidslijn. Denk maar eens aan een hele bevlogen medewerker die zich tegengewerkt voelt door minder gemotiveerde medewerkers. Deze bevlogen medewerker gaat nog harder werken om het gedrag van collega’s te compenseren, gaat zich ergeren en verantwoordelijk voelen. De bevlogenheid van deze medewerker wordt minder, terwijl het werk en de druk om te werken alleen maar groter wordt.

Stimuleer daarom (veel) overwerken niet. Trap op de rem wanneer jij dit nodig vindt, ook al vindt de medewerker dit zelf niet. Bespaar jezelf een hoop werk, rompslomp en kosten door hier bovenop te zitten. Let goed op de volgende signalen om aan te voelen wanneer iemand van bevlogenheid richting workaholic gaat:

• Gaat iemand van productief werken naar altijd druk, druk, druk?
• Genoeg is nooit genoeg, het moet altijd meer en beter en het werk is nooit af
• Iemand zoekt continu bevestiging
• Geen juiste focus
• Niet de planning kunnen volgen

Wat doe je aan deze werkverslaving?

Het is in eerste instantie aan de workaholic zelf, om te (h)erkennen dat hij een serieuze verslaving heeft. Maar het is ook aan de werkgever om hier proactief en preventief mee aan de slag te gaan. En het is zelfs zaak van de maatschappij om de werkverslaving serieus te nemen.

Als werkgever zijn voorlichting geven, bewustwording creëren en begeleiding en coaching bieden aan de medewerkers die veel werken goede stappen.

Ook is het belangrijk dat de cultuur van de organisatie hard en veel werken niet stimuleert en beloont. Als maatschappij moeten we stoppen de harde werkers de hemel in te prijzen.

Voor de medewerker zijn cursussen, zelfontwikkeling en psychische begeleiding goede opties. Erachter komen waar deze druk vandaan komt, leren hoe je hiermee om kunt gaan en hoe je je werk op een andere manier kunt inrichten, zijn goede startpunten.

Ga voor een gezonde werkomgeving

Ondanks dat er vrij weinig bekend is over het fenomeen workaholic, is het belangrijk om hier als organisatie wel van op de hoogte te zijn. Leer de signalen herkennen en erkennen en bied je medewerkers de juiste begeleiding. Uiteindelijk is iedereen veel meer gebaat bij een gezond werkklimaat.