Werken met een dwangstoornis

Met een “kras op zijn lak en een nagekeken motor” tref ik Michiel Verheul voor een colaatje en het interview voor BG magazine in Den Bosch. Deze metafoor komt van Michiel zelf.

In mijn ogen beschrijft het Michiel. Hij straalt uit dat hij goed in zijn vel zit, weet waar hij voor staat en daar ook voor gaat. Een man met een psychische ziekte; de kras op zijn lak en daaronder een grondig nagekeken motor.

In dit artikel zijn Michiel Verheul en Arno Zijderveld aan het woord. Zij vertellen onder meer wat ze zien gebeuren als werknemers uitvallen op het werk als gevolg van psychische klachten.

Ook gaan we dieper in op de rol van alle betrokkenen tijdens de uitval op werk door psychische klachten en de rol van werk in het herstelproces.

Me-time

Michiel heeft een dwangstoornis. Ik heb daar wel een beeld bij, ik wil het alleen niet invullen. Nog voordat ik het kan vragen, begint Michiel er zelf over. Dat hij dacht dat hij zijn vriendin iets wilde aandoen en daarom uit voorzorg alle messen opruimde.

Op zijn werk merkte Michiel dat zijn concentratie afnam. Zijn dwanggedachten namen steeds grotere vormen aan waardoor hij zijn werk niet meer af kreeg. Ook zijn collega’s zagen dat hij steeds later naar huis ging.

In die periode was Michiel nog zoekende naar waar zijn klachten vandaan kwamen. Ook dat gaf onrust, vertelt Michiel. “Alle ballen hoog proberen te houden, je slecht voelen en je blijven afvragen; wat is er met me aan de hand?”.

Inmiddels heeft hij de tools om zijn stoornis beter te reguleren en weet hoe hij goed zijn balans houdt tussen ‘Michiel-tijd’ en ‘werk-gezin-familie-vrienden-tijd’. Michel kan niet meer het aantal uur werken zoals hij dat voorheen deed, maar is wel gelukkiger dan in de tijd van zijn fulltime-baan.

Michiel geeft gastcolleges en is spreker waarbij hij vertelt over zijn dwangstoornis, wat het is, hoe hij ermee omgaat, wat hij nodig heeft van zorgprofessionals en wat zijn ziek zijn hem gebracht heeft.

Wordt het niet eens tijd?

Michiel: “Het is mijn plicht om goed voor mezelf te zorgen en om hulp te vragen als ik dat nodig heb. Helaas hoor ik nog vaak: ‘Het is jouw taak om niet meer ziek te worden’. Er worden dingen tegen mij gezegd op een manier dat het een averechts effect heeft”.

Zo herinnert Michiel zich een opmerking van een bedrijfsarts: “Wordt het niet eens tijd dat je weer vier dagen gaat werken?”

Michiel benadrukt dat het gaat om mensen, om mensen met gevoel en dat iedereen zijn of haar eigen proces heeft. Dat geldt in ‘zijn algemeenheid’ en zeker als het gaat om uitval op het werk als gevolg van psychische klachten.

Plan van Aandacht

Dat het maatwerk is, beaamt Arno Zijderveld van Bureau Beter Werken. De managers die Arno begeleidt, adviseert hij vaak ‘gewoon’ te vragen aan de werknemer hoe ze contact met elkaar blijven houden en wat ze nodig hebben, want vaak wordt dat voor de zieke werknemer ingevuld.

Arno: “Het is vaak geen onwil van de leidinggevende dat er niet gebeld wordt met de medewerker. Er is immers vaak vervanging geregeld, de medewerker is ziek gemeld en heeft contact met de bedrijfsarts. Het is een andere dynamiek in ‘de waan van de dag’ ten opzichte van de werknemer die ziek thuis is en wellicht denkt: kijkt er nog iemand naar mij om?”

Kijkt er nog iemand naar mij om?

Een Plan van Aandacht is daarbij helpend. Arno adviseert daarbij aan de leidinggevende om zo concreet mogelijk een plan te maken hoe er contact gehouden wordt. En de contactmomenten zet je ook echt in de agenda. Daarmee weet je zeker dat het contact is geborgd en dat is prettig voor medewerker en leidinggevende. Zo voelt een medewerker zich minder verloren als hij/zij ziek is.

Ook begeleidt Arno de leidinggevenden in hun proces en met hun vragen. “Ik hoor regelmatig dat de leidinggevende zich schuldig voelt; had ik niet eerder moeten ingrijpen, welke signalen heb ik gemist? De manager wil over het algemeen grip hebben en daar invloed op uitoefenen. Wat moet ik doen, hoe voorkom je dat je de ander te veel betuttelt of juist aan zijn lot overlaat?”

We nemen geen risico

Volgens Arno begint het met kennis over de klachten van de werknemer. En dat betekent niet dat de leidinggevende een opleiding tot psycholoog moet volgen. Kennis leidt tot meer begrip; bijvoorbeeld over de mentale en ook de fysieke gevolgen van een burn-out, psychose of een depressie.

Ook het durven vragen aan de medewerker hoe hij of zij zich voelt en goed luisteren is van belang. Er ontstaan nogal eens misverstanden doordat mensen vaak denken vanuit angst; we nemen geen risico met de medewerker die terugkomt op het werk na een ziekteperiode.

Arno vertelt: “Je ziet vaak dat de taken van de zieke werknemer zijn overgenomen door een andere collega. En vanwege ‘de belastbaarheid’ tijdens het re-integreren krijgt de medewerker die terugkeert taken die minder uitdaging bieden. Dat kan een behoorlijke impact hebben op het zelfvertrouwen van de medewerker”.