Leren van fouten op de werkvloer: Hoe doe je dat?

Om mij heen zitten alleen maar mensen van rond de twintig terwijl ik bijna veertig ben. Ondertussen waarschuwt de spreker mij voor de directe toon van communiceren van de Oostenrijkers. Ze kunnen flink boos op je worden en keihard vertellen wat je fout doet.

Het lijkt mij leuk om in de winter één of twee weken les te geven als skileraar in Oostenrijk. Daarom zit ik nu in een zaal in Snowworld Zoetermeer voor de kick off van de opleiding en krijg ik een waarschuwing over mijn toekomstige opleiders.

Zo hoor ik ook, dat ze geen complimenten geven en je alleen wijzen op je fouten. Ze willen je helpen, maar doen dat net even anders dan wij Nederlanders.

Uit ervaring weet ik dat deze Oostenrijkse Skileraar Strategie goed bedoeld is maar totaal niet werkt. Met mijn bedrijf De FoutenFabriek geef ik nu tien jaar workshops en lezingen over het bespreekbaar maken van fouten op de werkvloer. Ook schreef ik een boek over dit onderwerp genaamd ‘SuperFalen’.

Angst om mensen te motiveren

Helaas zie ik deze Oostenrijkse Skileraar Strategie ook nog op de Nederlandse werkvloeren toegepast worden. Fouten worden afgestraft en angst wordt gebruikt als managementmiddel.

Ik vind dat zo ontzettend zonde. Deze methode is gedateerd en sloopt alle creativiteit en innovatie in een team of organisatie. In de tijd van industriële revolutie was angst nog een goed middel om mensen te motiveren om harder te werken. Het werk was toen simpel en overzichtelijk. Nu in 2023 is dat totaal anders. We moeten veel samenwerken, problemen oplossen, creatief denken én leren omgaan met verandering. Dat gaat niet lukken als je bang bent om te falen.

In dit artikel ga je ontdekken wat je als HR kunt doen om te zorgen dat mensen het lef ontwikkelen om fouten te mogen maken. Hiermee ontwikkel je een open foutencultuur. En als bonus krijg je een tip hoe je 10.000 euro kunt verdienen door dit toe te passen.

Voordat we los gaan, is het wel verstandig om samen af te spreken wat een fout eigenlijk is. Daar gaan we!

• Een onbedoelde afwijking
• Met een positieve intentie
• Met een negatieve uitkomst

Iets gaat dus niet zoals gepland of verwacht en de uitkomst is nadelig. Ik blijf dus weg bij ethisch goed of fout. Met ethische fouten bedoel ik dat je ethisch gezien fout bezig bent, zoals regels overtreden of grensoverschrijdend gedrag. Ik richt me echt op de dingen die per ongeluk gaan vanuit een goede intentie.

Wat is een open foutencultuur?

Dit is een cultuur, waarbij je fouten durft toe te geven op de werkvloer zonder dat je bang hoeft te zijn dat het tégen je gebruikt kan worden. Daarbij wordt er tijd en ruimte genomen om fouten te analyseren, zodat de geleerde lessen kunnen worden toegepast in de dagelijkse praktijk.

In deze cultuur voelen de mensen zich vrij genoeg om fouten te maken, te delen en elkaar daarop aan te spreken.

Wat kun je doen om een open foutencultuur te ontwikkelen?

Google besloot om onderzoek te doen onder 180 teams om te onderzoeken wat sommige teams succesvol maakt, terwijl andere teams er een potje van maken. Ze keken naar de samenstelling van teams, naar de verschillende soorten persoonlijkheidstypen, de manier van communiceren en de stijl van samenwerken. Geen van deze dingen kwam naar voren als HET geheime ingrediënt voor succes.

Het belangrijkste ingrediënt voor het succes is psychologische veiligheid. Dat betekent dat mensen in jouw team zich uit durven te spreken en zich veilig genoeg voelen om een andere mening te verkondigen.

De autoriteit op het gebied van psychologische veiligheid is Amy Edmondson. Zij is hoogleraar aan Harvard en doet al tientallen jaren onderzoek naar psychologische veiligheid. In haar boek ‘De Onbevreesde Organisatie’ beenoemt zij drie cruciale kenmerken voor het creëren van deze veiligheid.

1. Spreek je uit
2. Reageer productief
3. Betrek mensen actief

Ik ga deze drie punten stap voor stap met je doornemen en zal daarbij meerdere voorbeelden geven. Daarna sluit ik dit artikel af met een 10.000 euro tip!

Waarom is uitspreken zo belangrijk?

Een van de belangrijkste voorwaarden voor een open foutencultuur is dat de mensen op de werkvloer steun krijgen van het management. Leidinggevenden dienen zich regelmatig uit te spreken over het belang van deze cultuur en dit te tonen in gedrag.

Leidinggevende hebben invloed op jouw baan en dus ook op het feit dat jij elke maand salaris krijgt. Dat heb je nodig om te kunnen (over) leven. Jij gebruikt dat salaris om te kunnen wonen en om eten te kopen. Daarom wil je de leidinggevende niet boos maken en ben je van nature geneigd om fouten voor jezelf te houden.

Je bent van nature geneigd om fouten voor jezelf te houden

Leidinggevende moeten rekening houden met dit principe en mensen als het ware opvoeden dat het delen van fouten juist goed is. Dan kunnen ze doen door zich regelmatig uit te spreken. Met regelmatig uitspreken bedoel ik niet alleen tijdens de kerstborrel, maar elke week opnieuw. Dat kan in de wandelgangen, in meetings of via een wekelijkse blog die als je manager kunt hebben.

Het ontwikkelen van een open foutencultuur is als het onderhouden van een fit en sterk lichaam. Je moet er aan blijven werken.

Hoe reageer je productief als iemand een fout deelt?

Naast het uitspreken, is productief reageren een belangrijke voorwaarde om een open foutencultuur te ontwikkelen. Daarmee bedoel ik dat je iemand een compliment geeft als die persoon een fout deelt. “Wat goed dat je dit deelt”. Als het helemaal goed wil doen, koppel je een positieve eigenschap aan het delen van een fout.

Dus: Wat goed dat je dit deelt…

“Ik vind het dapper!”
“Ik vind je een fijne collega”
“Ik bewonder je lef”

Op deze manier spreek je jezelf niet alleen uit over het delen, maar laat je het ook zien in gedrag. Op die manier laat je mensen dus ervaren dat het delen van fouten een goede eigenschap is. Meerdere van mijn klanten vertellen me dat door het toepassen van deze strategie ze veel meer openheid over fouten hebben ontwikkeld.

Hoe betrek je mensen actief met het delen van fouten?

Je kunt jezelf nog zo vaak uitspreken en productief reageren, de kans blijft aanwezig dat sommige mensen zich niet veilig voelen om fouten te delen. De drempel blijft te hoog. Hoe kun je die drempel verlagen?

Tip 1

Een vaste plek of een vast moment ontwikkelen om fouten te delen kan helpen. Het voordeel van zo’n vaste plek of vast moment is dat mensen gaan zien en ervaren dat het delen juist dapper is en dat het niet tegen je gebruikt gaat worden.

Beeld je eens in dat het delen van fouten elke week op de agenda staat in een werkoverleg. Jij ziet daarin dat iemand een fout deelt, dat die persoon een compliment krijgt voor het delen en dat de geleerde les vervolgens wordt toegepast in de dagelijkse praktijk. Wat doet dat met jou? Gaat dat jou helpen met het zelf delen van een fout?

Tip 2

Koppel de successen over het delen van een fout ook terug. Voorbeeld: iemand deelt een fout en door de geleerde les besparen jullie vervolgens twee uur per week aan tijd en dus ook geld. Als je dat succes terugkoppelt, gaan mensen zien dat het delen van fouten loont.

Ik geef je vijf voorbeelden van een vaste plek of een vast moment om fouten te delen:

Voorbeeld 1
Een koffie verkeerd momentje. Eens in de twee weken komen jullie bij elkaar om koffie verkeerd te drinken en te delen van welke fouten jij allemaal hebt geleerd.

Voorbeeld 2
Schrijf een blog. Het mooie aan blog schrijven is dat je de geleerde lessen tijdloos maakt. Na een half jaar kun je de lessen nog eens delen.

Voorbeeld 3
Breng een magazine uit. Als je vijftig medewerkers hebt en iedereen schrijft elke week een blog, dan kun je die vijftig blogs bundelen en kan je er een magazine van maken. Meerdere klanten van mij hebben zo’n magazine of krant gemaakt vol met faalverhalen en tips over het leren van fouten. In de VS zijn er zelfs organisaties die een boek hebben uitgebracht van deze faalverhalen.

Voorbeeld 4
Spreek je uit in de introductieperiode. Juist tijdens deze periode is het een prachtig moment om je uit te spreken over de open foutencultuur. Hoe tof is het als de grote CEO zelf een fout komt delen en meteen vertelt wat zijn of haar wensen zijn qua open foutencultuur. Je kunt dan meteen het magazine uit de vorige tip delen.

Voorbeeld 5
Maak een CV der Mislukkingen. Dit is een CV waar niet je successen op staan, maar juist alles wat mislukt is in je carrière. Welke projecten zijn geflopt? Welke fouten heb je gemaakt? Welke tegenslagen heb je gehad? Vervolgens kun je dit CV presenteren in een werkoverleg.

Bespaar 10.000 euro

Als je al deze tips gaat toepassen, dan zou je zomaar eens minimaal 10.000 euro kunnen besparen! Hoe?

Een van de grootste ergernissen op de werkvloer is het niet eerlijk toegeven van fouten. Beeld je eens in dat er per jaar één iemand uit jouw organisatie vertrekt vanwege een cultuur waarin fouten onder het tapijt worden geschoven?

Gemiddeld genomen bedragen de kosten van verloop in organisaties zo’n 20 procent van iemands bruto jaarsalaris. Als iemand een bruto jaarsalaris heeft van 50.000 euro dan hebben we het over 10.000 euro. Dus…

Een van de grootste ergernissen op het werk is het niet eerlijk toegeven van fouten

Als iemand jouw team verlaat vanwege een cultuur waarbij sommige collega’s fouten onder het tapijt schuiven, dan ben je al snel 10.000 euro kwijt. En dan ben ik nog niet eens begonnen over de kosten van iemand die ziek thuis komt te zitten. Of over de kosten van iemand die een geweldig idee heeft maar zijn mond dicht houdt, omdat die persoon bang is om uitgelachen te worden.

Kortom: Hoe wil jij dat mensen in jouw organisatie met fouten omgaan? Doen ze een stapje terug of een stapje naar voren?

Angst voor fouten veroorzaakt burn-outs, onnodige kosten en een waardeloze sfeer op de werkvloer. Hoe mooi is dat, een organisatie die radicaal open is over fouten? Daar voelt iedereen zich veilig om zelfs de meest gigantische blunders te delen. Daar word je niet afgerekend op fouten. Sterker nog: je lef wordt juist gewaardeerd.

In Superfalen ontdek je strategieën om te leren van fouten, praktische tips om wat liever voor jezelf te zijn als je een fout maakt, heel veel praktijkvoorbeelden voor het creëren van een open foutencultuur en nog veel meer.

Frank Deuring is oprichter van de FoutenFabriek en heeft zich sinds 2013 ondergedompeld in het leren van fouten binnen organisaties. Hij heeft duizenden mensen geïnspireerd met zijn lezingen en gastcolleges bij ministeries, banken, ziekenhuizen, universiteiten en het mkb. Superfalen stond uiteindelijk 14 dagen op #1 in de Managementboek Top 100 >>> Superfalen bestel je hier