Hoe paarden kunnen helpen om van een burn-out af te komen

Je kent ze wel… de mensen om je heen, in je werk of in je privéleven die worstelen met een burn-out. Opgebrand, uitgeblust en helemaal op. Met lege ogen of juist met veel tranen vertellen ze je dat het niet langer zo kan. Ze zijn moe, zichzelf kwijt en kunnen niet verder meedraaien op hun werk en alle verwachtingen die daarbij horen.

Het is als buitenstaander soms moeilijk te begrijpen wat iemand met een burn-out meemaakt. “Hoezo te veel? Iedereen heeft het druk! Die persoon is gewoon zwak”.

Het tegendeel is echter waar. Mensen met een burn-out zijn juist veel te lang sterk geweest. Ze gaan over hun grenzen heen om aan alle verwachtingen te voldoen. Ze zijn er vaak ook heel goed in om het iedereen naar de zin te maken. Het ervaren en erkennen dat het niet meer lukt, gaat vaak gepaard met veel verdriet en schuldgevoel. Hulp om alles weer op de rit te krijgen, is dan ook geen overbodige luxe.

Maar waar begin je? En wat kun je als werkgever doen om je mensen zo goed mogelijk bij te staan, zodat ze hun (werk)leven weer kunnen oppakken?

Therapie met paarden

Er is een breed scala aan hulpverlening. Een heel bijzondere daarvan lichten we toe in dit artikel: therapie met de hulp van paarden.

2Tango Therapeutisch Centrum in Veghel biedt deze vorm van hulpverlening. Er werken zes paarden en drie therapeuten op dagelijkse basis samen met volwassenen en kinderen aan het verwerken van trauma- en hechtingsproblematiek en burn-outs. Voor mensen die te maken hebben met burn-out klachten wordt naast individuele therapie ook een speciaal traject aangeboden.

In dit artikel zoomen we in op de casus van Maria. Zij wordt gediagnosticeerd met een burn-out en kiest voor een therapeutisch traject met paarden.

Snelle bewustwording gedrag

Paarden zijn prooi- en kuddedieren. Om te overleven moeten zij gevoelens en intenties van anderen interpreteren en daarop reageren.

Deze eigenschappen staan centraal binnen de hulpverlening met paarden. Het omgaan met paarden biedt een snelle bewustwording. Paarden spiegelen direct en zonder oordeel (onbewust) gedrag. Dit geeft op veilige wijze diepgaand inzicht in het functioneren van mensen.

Brenda Mes is eigenaar van 2Tango Therapeutisch Centrum in Veghel. Zij heeft onder meer gewerkt bij de Reclassering, Raad voor de Kinderbescherming en de GGz voordat zij begon als gediplomeerd paardentherapeute. Brenda: “Paarden zijn eigenlijk bijzondere therapeuten en coaches. Zonder er een ‘goed’ of ‘fout’ aan te verbinden, laten ze zien wat zij voelen bij het gedrag en de houding van mensen. Coaching en therapie met paarden is dan ook een zeer doeltreffende manier om inzicht te krijgen in het eigen gedrag”.

Alles goed willen doen

Brenda vertelt over cliënt Maria, die alles altijd graag goed wil doen. Ze houdt alle ballen hoog, is er voor iedereen om haar heen en ook op haar werk blinkt ze uit. Haar collega’s waarderen haar zeer, ze is altijd attent en zorgt niet alleen dat haar werk af is, ze doet net dat beetje extra. Klaagt nooit en als er iemand nodig is die langer blijft zodat het werk af komt, dan is zij niet de beroerdste en biedt gelijk haar hulp aan.

Maria maakt zich nog sterker en vindt de UIT-knop voor haar gevoelens

Maria wil heel graag helpen en ervoor zorgen dat iedereen om haar heen blij en gelukkig is. Naast de verantwoordelijkheden hiervoor op haar werk en haar vrienden, heeft ze ook haar eigen leven en gezin. Ze gaat door en door en door.

Maria is vaak erg moe. Als ze even een moment heeft voor zichzelf wordt ze overmand door emoties… verdriet, boosheid, onmacht. Ze voelt dat ze deze emoties – die ze eigenlijk niet zo goed kan plaatsen – niet kan verdragen naast alles wat ze van zichzelf verwacht. Het is te veel en ze is bang dat ze knakt als ze het toelaat. Maria maakt zich nog sterker en vindt de UIT-knop voor haar gevoelens.

Haar omgeving merkt op dat het niet zo lekker gaat met Maria. Op vragen antwoordt ze lachend: “Het gaat prima hoor, ik ben alleen een beetje moe”. Als iemand ook maar insinueert of het niet een beetje te veel wordt, snauwt ze: “Nee hoor, ik zeg toch dat ik alleen een beetje moe ben”.

Schokkende ontdekkingen

Op een ochtend komt Maria op haar werk. Bibberig, wazig, zichtbaar afgevallen, bleek en misselijk. Als een collega aan haar vraagt of het wel goed gaat, barst ze in tranen uit. Ze kan alleen nog maar huilen en wordt naar huis gestuurd. Huilend naar huis, huilend op de fiets en uiteindelijk huilend op de bank. Maria heeft een burn-out.

Samen met haar werkgever zoekt Maria naar passende hulp en ze kiest voor therapie met paarden. En waarom? Omdat Maria weer dat alleen maar praten over haar problemen haar niet gaat helpen. Ze heeft meer nodig en de confronterende spiegel van paarden lijkt haar de manier om echt met haar burn-out af te rekenen.

Alleen maar praten over haar problemen gaat Maria niet helpen

Maria merkt al na de eerste sessie dat er enorm veel in gang wordt gezet. Ze zuigt als een spons de inzichten op die ze opdoet bij de paarden, gaat ermee aan de slag en doet schokkende ontdekkingen over zichzelf.

Ze komt er bijvoorbeeld erachter dat ze rondloopt met veel onverwerkt verdriet en boosheid die ervoor zorgen dat ze in bepaalde patronen, gedachtes en gevoelens vastzit. Deze patronen herkent ze haar hele leven al en dat zijn precies dezelfde patronen waardoor ze nu een burn-out heeft. Wat een ontdekking!

Het verwerken van gebeurtenissen zorgt ervoor dat Maria zich in het heden anders kan voelen en ook uit haar vaste (overlevings-)patronen stapt. Het verwerken gebeurt op een paard, zonder zadel. Het paard spiegelt haar lijf, waardoor ze niet kan wegvluchten van alle emoties. Naast de waardevolle feedback die ze krijgt van het paard, is Maria dolblij dat ze op zijn rug mag zitten. Het paard draagt haar letterlijk op deze zware momenten.

Grenzen aangeven

Een van Maria’s grootste ontdekkingen is dat ze eigenlijk helemaal niet zo goed is in grenzen aangeven. En dat had ze niet verwacht, want binnen haar therapiegroep is haar eerste reactie op het thema grenzen: “Oh, maar dat kan ik heel goed hoor!”.

Ze legt samen met haar groepsgenoten haar ‘grenzen’ zichtbaar op de grond. Iedereen legteen cirkel neer van poolnoodles; dat zijn van die zwembad schuimnoodles waarmee je kunt drijven.

Die noodles staan symbool voor ieders eigen ruimte en ieders eigen grenzen. In iedere cirkel staat een bak met voer. Die voerbak staat weer symbool voor een grens die vaak wordt overschreden.

Voor Maria staat de bak voer symbool voor de factor “tijd”. De bedoeling is dat ze haar tijd nu gaat beschermen en haar grens gaat aangeven wanneer een ander – het paard in dit geval – haar tijd komt opslurpen.

Het paard loopt direct naar de cirkel waarvan hij verwacht dat de kans het grootst is om eten te bemachtigen. En laat het nu de grens van Maria zijn die het paard als eerste onderzoekt…

Geen “nee” durven verkopen

Het paard lijkt Maria niet eens te zien. Ze denkt dat ze haar grenzen altijd goed aangeeft, maar het paard dendert er zo overheen.

Maria voelt onbegrip, schijnbaar neemt ze haar ruimte helemaal niet met veel overtuiging in. Terwijl ze daar staat en het paard uit haar zone moet houden, voelt ze zich helemaal niet zo zeker. Ze wil het wel en ze probeert het ook uit te stralen, ze aait het paard op zijn hoofd en staat strak tegen de poolnoodles aan, maar hij luistert niet.

Deze situatie is zo herkenbaar in Maria’s leven! Dit is dus wat er is gebeurd in aanloop naar haar burn-out. Ze ziet ineens dat ze haar grenzen niet goed heeft bewaakt en dat ze geen “nee” heeft durven verkopen.

Maria wil het paard buiten haar ruimte houden en om dit te bereiken, stapt zij buiten haar cirkel van poolnoodles. Ze gaat in feite haar eigen grenzen over… Wat een klap in haar gezicht! Het voelt zo herkenbaar dat ze haar eigen grenzen niet serieus neemt! Hoe kan ze dit dan wel van een ander verwachten?

Maria voelt zich uit balans, boos en verdrietig. Gelukkig zijn de andere deelnemers in de sessie net zo onder de indruk. Het delen met elkaar helpt om verder te komen. En dan ineens komt het besef, dit zijn HAAR grenzen, HAAR ruimte! Ik bepaal, denkt Maria.

Eindelijk heeft maria zichzelf ook serieus genomen en dat is lifechanging !

Op dat moment lukt het haar om het paard uit haar cirkel te houden. Maria staat rechtop, voeten stevig op de grond en zelfverzekerd zegt zij “nee” tegen het paard. Ze duwt zijn hoofd weg. Zij heeft de touwtjes in handen over haar eigen leven! Niet iemand anders, of in dit geval het paard. De rest van de groep neemt een voorbeeld aan Maria.

Maria voelt zich krachtig, gehoord en begrepen. Zowel door haar groepsgenoten als door het paard. Eindelijk heeft ze zichzelf ook serieus genomen en dat is lifechanging voor Maria!

Ze kan deze oefening één-op-één overnemen in haar dagelijkse leven. Door duidelijk te communiceren, rechtop te staan en stevig met haar voeten op de grond, kan ze haar grenzen ook duidelijk aan mensen aangeven. Grenzen aangeven aan een paard werkt hetzelfde als grenzen aangeven aan mensen.

Afrekenen met de burn-out

In de periode die daarop volgt, gaat Maria hard aan de slag met de nieuwe inzichten. Het is een pad met pieken en dalen. Met de hulp van de paarden gaat ze de confrontatie aan met veel ervaringen uit het verleden. Juist de spiegel die ze ziet in de paarden zorgt ervoor dat ze enorm kan groeien.

Stapje voor stapje rekent Maria af met haar burn-out. Niet ermee leren leven, maar alles verwerken en zichzelf ontpoppen tot de beste versie van zichzelf. Die versie is, weet Maria nu, ook beter voor haar omgeving.

Ook haar werkgever is erg verrast dat ze na een half jaar weer aan het werk gaat en na negen maanden de therapie kan afronden. Gedurende deze negen maanden heeft Maria één individuele en één groepssessie per maand gevolgd.

Maria: “Na het afronden van het burn-out traject met paarden kan ik eindelijk zeggen dat ik weer helemaal lekker in mijn vel zit. Ik heb heel veel geleerd over mezelf. De paarden hebben precies gespiegeld wat er in mij leefde. Door mij dit terug te geven, kon ik er meteen mee aan de slag. Ik heb vervelende gebeurtenissen verwerkt die mij jarenlang al dan niet onbewust belemmerd hebben. Ik voel me veel vrijer! Ik heb geleerd hoe ik goed voor mezelf kan zorgen en dat het mij en anderen niets oplevert om alles weg te geven en mezelf te vergeten”.

Maria heeft ook geleerd dat het helemaal oké is om haar grenzen aan te geven aan anderen en aan haarzelf. Luisteren naar haar innerlijke stem is het grootste cadeau dat ze zichzelf heeft gegeven. Haar burn-out was een waardevolle les in haar leven.

“Achteraf gezien kan ik zeggen dat ik dankbaar ben voor de hele ervaring. Ik voel me nu blij, energiek en gelukkig!”