Werkstress vaak nog onderbelicht

In veel RI&E’s is te weinig aandacht voor werkstress, stelt Klaas Keizer. Daarbij zijn veel aanpakken instrumenteel, in plaats van structureel.

De van 14 – 18 november geplande Week van de Werkstress is voor Arbeids- & Organisatiedeskundige Klaas Keizer aanleiding dieper op het fenomeen werkstress in te gaan en dan met name op oorzaken die nog wat minder onder de aandacht zijn gekomen.

Keizer wijst op het belang van twee relatief onbekende zaken: zelfregulatie en co-regulatie. “Net als corona kun je werkstress het beste samen aanpakken.”

Beren op het werk

“Eigenlijk is de sociale kant van het werk onderbelicht”, steekt A&O’er Klaas Keizer van wal. “En daarom ontstaat de stress juist daar. Stress is een overlevingsmechanisme. Het liet de oermens vluchten als die een beer tegenkwam en dat was zijn redding. In die zin heeft stress een heel positieve werking.”

In het hedendaagse werk komen we ook beren tegen, alleen herkennen we ze vaak niet, legt hij vervolgens uit. “Collega’s, leidinggevenden, allemaal kunnen ze bedreigingen vormen. Dan gaat het over pesten, over macht, over buitengesloten worden, noem maar op. Wat wij dan vaak doen is niet wegvluchten, maar in onszelf vluchten. We kroppen het op, we maken het probleem groter en groter, je meter staat steeds vaker in het rood en voilà: daar heb je je werkstress te pakken.”

Belangrijke mechanismen

Keizer pleit daarom voor twee in zijn ogen belangrijke mechanismen: zelfregulatie en co-regulatie. “Zelfregulatie betekent dat je grondig bij jezelf te rade gaat. Wat gebeurt er, waarom voel ik stress? Wat veroorzaakt dat? En vervolgens: leer aanvoelen wat er gebeurt, hoe je reageert.”

Hij vervolgt: “Dat voorkomt een vluchtreactie en maakt dat je maatregelen kunt nemen om de stressfactor of stressfactoren te vermijden. Check niet elke minuut je mail, staar eens uit het raam, dat soort dingen. Het kan al heel eenvoudig beginnen.”

Volgens hetzelfde principe werkt co-regulatie, gaat Keizer verder. “Alleen ga je dan bij je collega’s te rade. Bespreek met hen wat je dwars zit. En andersom geldt het ook; als je een collega ziet die steeds maar loopt te rennen, een kort lontje heeft, een rood aangelopen hoofd heeft, enzovoorts: spreek hem of haar aan, vraag wat er aan de hand is, of je kunt helpen, want dat kan enorm opluchten. Daarmee doorbreek je een vicieuze cirkel. Samen kun je heel veel bereiken.”

Draagkracht

Van vroeger kennen we het begrip belastbaarheid en de relatie daarvan met belasting. Voor de één vormde iets geen belasting, terwijl het voor een ander, die een veel lagere belastbaarheid had, al te veel kon zijn. Keizer spreekt liever van draagkracht.

“Bij stress speelt dat de balans werk en privé is verstoord, waardoor je draagkracht wordt verminderd. Zeker in deze coronatijd, met veel onzekerheid over werk, werk en privé dat door elkaar loopt – en als gevolg daarvan een verminderde gezondheid – speelt dat een grote rol. Voorheen had je je leefwereld van thuis redelijk gescheiden van de systeemwereld op het werk, maar nu loopt dat volkomen door elkaar heen. Daardoor vermindert je draagkracht hand over hand en ben je steeds eerder gevoelig voor stress.”

Lang ziekteverzuim

Keizer werkt bijvoorbeeld met een emotiemeter waardoor hij bij werknemers indicaties kan signaleren die stress kunnen opleveren en mogelijk ook lang ziekteverzuim kunnen betekenen.

“Want dat moet je te allen tijde zien te voorkomen. Stress kun je daarom in mijn ogen het beste samen aanpakken. Zorg ervoor dat je niet continu in het rood staat. Met zelfregulatie herken je het bij jezelf en met co-regulatie maak je het bespreekbaar en oplosbaar.

Wat mij betreft mogen de RI&E’s daar echt meer aandacht aan geven. Je voorkomt er veel ellende mee, zowel voor je organisatie als voor je mensen.”

>>> Lees ook onze artikelenreeks over Zelfregulering op het werk
>>> Lees ook onze overige artikelen over PSA en stress op het werk