Verborgen Helden

“Natuurlijk kan ik niet zomaar vrij nemen van mijn werk om clean te worden!” roept Melati uit als ik haar vertel dat onze stichting dan wel geen bedden heeft, maar dat clean worden energie kost en dat een poosje vrij nemen dan geen overbodige luxe is.

Haar moeder, die is meegekomen als begeleider van het ambulante traject, luistert aandachtig naar alle informatie en lijkt zich veel beter te realiseren wat hun allemaal te wachten staat.

Ze zit zichtbaar al te puzzelen en ik probeer mijn aandacht te verdelen tussen beide vrouwen die met hun Zuid-Amerikaanse temperament veel onderwerpen tegelijk bespreken.

Moeder probeert haar dochter te vertellen dat zij geluk heeft dat ze in Nederland is geboren en dat haar eigen vroegere jaren in Colombia veel zwaarder waren.

Ze vertelt hoe hard ze moest werken op de plantages en hoe weinig ze verdiende. Wat een geluk dat die Nederlandse toerist zo plots verliefd werd op haar en haar hielp een tragisch leven achter zich te laten!

De uiterlijke zekerheid van haar Colombiaanse moeder met de innerlijke kwetsbaarheid van een bescheiden Hollands kantoormannetje

Maar wat een pech voor haar en haar dochter toen bleek dat ze de extreme angst en kwetsbaarheid van haar vader te hebben overerft. De uiterlijke zekerheid van haar Colombiaanse moeder met de innerlijke kwetsbaarheid van een bescheiden Hollands kantoormannetje.

Melati steunt en rolt met haar ogen als teken dat ze dit verhaal al te vaak van moeder heeft gehoord. Ze roept dan uit dat dit zo niet gaat werken en maakt al bewegingen dat ze op wil staan.

Moeder schrikt plots van zichzelf en haast zich tegen ons te zeggen hoeveel ze al mee heeft gemaakt met haar dochter van 34, hoeveel opnames Melati al heeft ondergaan en hoe snel ze iedere keer weer terugvalt in het gebruik van de heroïne. Altijd dan wel eerst de cocaïne, waaraan ze cynisch toevoegt: “Ons nationaal exportproduct”.

Melati heeft een leuke baan als sociotherapeute in de hulpverlening. Juist haar Colombiaanse afkomst wordt als positief ervaren en geen van haar collega’s heeft enig benul van haar verslaving.

Dat komt ook omdat de bezetting zo laag is en ze meestal alleen op de groep staat. Terwijl ze haar de kas toevertrouwen om boodschappen met de patiënten te doen, leent zij geregeld geld als ze door haar gebruik tekort komt om het dan later weer stiekem terug te stoppen.

Als ze zich bij ons aanmeldt, is ze inmiddels zestien jaar verslaafd aan de cocaïne en al tien jaar aan de heroïne. Eerst dempte ze de cocaïne met alcohol, maar toen dat niet meer hielp kreeg ze van een vriend een trekje heroïne en was gelijk verkocht: wat heerlijk! Normaal als iemand voor het eerst heroïne gebruikt, is misselijkheid en jeuk reden genoeg om het bij één keer te laten.

En zoals vaak met verslaving, gaat het heel lang goed. Niemand die weet dat ze drugs gebruikt. Bij de ‘straatapotheek’ (haar dealer) koopt ze methadonpilletjes, zodat ze tijdens het werken niet ziek wordt. En na het werk en op vrije dagen gebruikt ze de cocaïne en de heroïne. Soms drinkt ze nog wel een wijntje of rookt ze een joint, maar dat is alleen als anderen dat doen, nooit uit zichzelf.

Na het werk en op vrije dagen gebruikt ze cocaïne en heroïne

“Wat is dan nu de aanleiding om hiermee te stoppen?”, vraag ik Melati. Want het klinkt immers onder controle. Dan huilt ze en haar moeder huilt mee. Lange tijd blijft het stil met alleen nu en dan een intense snik. Dan vertelt ze over haar toegenomen suïcidaliteit, over hoe ze dit patroon beu is, hoe gevangen ze zich voelt en hoe onvrij.

Ze is eenzaam geraakt en haar leven bestaat uit werken en gebruiken, werken en gebruiken. Ze heeft nergens plezier in. Haar moeder beaamt het verhaal en vertelt over haar angst om vandaag of morgen haar dochter dood in haar huisje aan te treffen.

En dat blijkt het begin van een langdurig traject met een eenzame jonge vrouw die, naast dat ze voor de fase van ontgiften inderdaad twee weken vakantie opneemt, het gehele proces onzichtbaar voor de buitenwereld doormaakt. De enige steun is haar moeder die af en toe nog even bijt en klaagt, maar heeft besloten er te staan voor haar dochter.

Als ik denk aan mijn werk en aan verslaving, denk ik aan dit soort wonderlijke verhalen. Verborgen helden, doorzetters, die in alle eenzaamheid hun ellende willen ontstijgen. En als ik dan weer eens iemand hoor vragen “jij werkt toch met junks?” dan weet ik me in te houden en heel rustig te stellen: “Het kan ook jouw collega, buurman of familielid zijn”.