Tablets: de nieuwe oorzaak van RSI?

Tablets bieden mobiliteit en gebruiksgemak. En dat maakt ze bijzonder populair. Ook op de werkplek neemt het gebruik van de tablets in rap tempo toe. Een e-mail opstellen, een tekst lezen, surfen op internet…

Welke impact heeft dit op het gezond functioneren van medewerkers? Het gebruik van de tablet, zoals de Apple iPad of de Samsung Galaxy Tab, is de laatste jaren sterk gestegen. Dit jaar zullen naar verwachting ruim 2,4 miljard desktops, laptops, tablets en mobiele telefoons worden verkocht.

Wat opvalt is dat het aandeel van desktops en laptops daalt en dat juist tablets aan een sterke opmars bezig zijn. In 2017 zal naar verwachting het aantal verkochte tablets zijn verdubbeld ten opzichte van 2013 naar 468 miljoen. Dat is veel meer dan het verwachtte aantal desktops en laptops samen.

Gebruik op de werkplek

Ook op de werkplek neemt het gebruik van de tablets in rap tempo toe. Wat betekent dat voor het doeltreffende functioneren van werknemers?

We weten dat de ergonomische problemen bij laptopgebruik groter zijn dan bij reguliere desktopcomputers. De meest opvallende problemen zijn: meer nekflexie, ongunstige polshoudingen en niet-optimale (kleine) kijkafstanden.

Juist omdat tablets kleiner zijn dan laptops is de verwachting, dat het gebruik van deze computers een nog grotere uitdaging vormt voor het houdings- en bewegingsapparaat. Vooral in de arm, schouder en nek. Hierdoor zal ook het verzuim kunnen toenemen.

Weinig hulpmiddelen

Bij een laptop probeer je de ergonomische problemen te verminderen met een laptopstandaard in combinatie met een extern toetsenbord en muis.

Bij tablets wordt dit veel minder gedaan. Tablets gebruik je namelijk juist waar deze hulpmiddelen ontbreken of het gebruik ervan zelfs onmogelijk is. Want juist bij werkzaamheden tussendoor en onderweg biedt de tablet uitkomst.

Ergonomische problemen

Hieronder een aantal ergonomische problemen die we in de praktijk tegenkomen bij tablet gebruik:

Het vasthouden van de tablet tijdens het gebruik
Hoewel een tablet in verhouding tot een laptop niet veel (circa 600 gram) weegt, kan de belasting voor sommige spieren toch (te) hoog zijn. Vaak wordt de tablet bij het typen met één hand vastgehouden in een soort pincetgreep, terwijl de andere hand het scherm aanraakt.

Juist die pincetgreep is een relatief zwakke greep. Doordat je de tablet in een hoek vasthoudt, is er een hoge belasting van de hand. Die belasting wordt extra verhoogd door de druk op de tablet bij het aanraken van het scherm met de vingers van de andere hand.
Om deze krachten te weerstaan, moet je bij eenhandig gebruik over langere tijd relatief hard knijpen. Bij langdurig gebruik ontstaan hierdoor vermoeidheids- en overbelastingsklachten (RSI) in bijvoorbeeld de duim, hand, schouder en nek.

Een overmatige hoofdflexie

Deze vooroverbuiging van je hoofd leidt tot een hoge belasting en spanning in de nekspieren. Wanneer je een laptop op schoot gebruikt, kun je het scherm onafhankelijk van het toetsenbord kantelen.

Dat is bij een tablet niet mogelijk. Hierdoor moet je een bepaalde kijkhoek aannemen, die ook gevolgen heeft voor de bedieningshoek van het toetsenbord en omgekeerd. Hoe lager de positie van het beeldscherm, bijvoorbeeld in de schoot, hoe groter het risico van nek- en schouderklachten kan worden bij gebruikers. Je kunt niet, zoals bij een laptop, het scherm ten opzichte van het toetsenbord kantelen.

Reduceer de risico’s met deze tips

Er is nog weinig bekend over de precieze gevolgen van tabletcomputers op langere termijn. Wel is duidelijk dat intensief gebruik de risico’s, zoals die al bekend zijn van laptops, voor spieren en gewrichten vergroot. Dit kan je inzetbaarheid op lange termijn beïnvloeden.

1. Leg de tablet op tafel, of ondersteun hem met de onderarm. Hou hem niet op schoot of in de hand (pincetgreep);
2. koop een tablethouder of -hoes die ook als standaard kan dienen. Dat zorgt voor een betere kijkhoek en voorkomt extreme buigingen van de nek;
3. werk niet te intensief en te langdurig met de tablet. Gebruik, als je veel moet typen, een ander soort computer met een echt toetsenbord;
4. werk op verschillende plekken zodat je varieert in houding en beweging; zo voorkom je overbelasting.

Dr. Erwin Speklé is een geregistreerd Europees Ergonoom en adviseert en begeleidt organisaties bij het verbeteren van hun werkomgeving, werkprocessen en werkplekken, zodat werknemers optimaal kunnen functioneren.