Mis jij je collega’s, of ben je extra productief?

Vorig jaar, nog voordat de wereld geteisterd werd door een verschrikkelijk virus en Nederland massaal noodgedwongen thuis ging werken, deed columnist Japke D. Bouma een onderzoek op Twitter: waar worden we het meest gelukkig van op ons werk? De conclusie:

“Maar het aller, aller, allermeest houden jullie – en daar moest ik toch wel even een traantje wegpinken – van jullie collega’s, stelletje ouwe romantici.”

Het is even wennen, deze nieuwe situatie. Voor iedereen is het anders. Er zijn de meerpersoonshuishoudens mét kinderen – zij hebben het zwaar omdat ze nu én moeten werken, én fulltime leerkracht en/of ouder zijn.

Er zijn de meerpersoonshuishoudens zonder kinderen – deze lijken de situatie wel in de hand te hebben. En er zijn de eenpersoonshuishoudens, die zich wellicht vol op hun werk kunnen storten, maar waar eenzaamheid hen parten begint te spelen.

Geen sociale activiteiten meer, geen sportclubs, geen feestjes, maar misschien bovenal: geen collega’s. En die vinden wij heel belangrijk voor ons werkgeluk. Uit de column van Japke D. Bouma:

“Samen. Dat woord viel opvallend vaak. Samen een deadline halen. Samen iets moois maken. Samen met de armleuningen van de bureaustoelen het ritme laten klinken van ‘We will rock you’. Samen heel hard lachen en dat dan de buren komen vragen of het wat zachter kan. De collega’s die je mist als ze ergens anders gaan werken. Aan wie je nog vaak denkt als je zélf weer verder ging. De collega’s die op vrijdagmiddag chips neerzetten, zomaar uit zichzelf. Die sinterklaascadeautjes in je werkschoenen doen, die je een tegoedbon geven voor ‘bier en bitterballen’ op je verjaardag.”

Hylco Nijp, verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, deed onderzoek naar de effecten van het Nieuwe Werken (flexibel werken) op ons welzijn. Hij publiceerde aan de hand daarvan vijf tips voor de thuiswerker en benadrukte daarbij het belang van sociaal contact. “Je gaat je collega’s missen, we blijven sociale wezens. Sociaal contact maakt het werk leuk”.

En daar bleek hij gelijk in te hebben. Uit onderzoek van Another Cookie bleek dat maar liefst 45 procent van de respondenten aangaf het contact met collega’s het meeste te missen gedurende deze crisis. Daarmee was dit veruit het populairste aspect van werken, boven contact met klanten, een goede werkplek en lunch op kantoor.

Sociaal contact als levensbehoefte

Op zich niet verbazingwekkend. Uit verschillende wetenschappelijke theorieën kunnen we al concluderen dat het contact met mensen enorm belangrijk is voor ons.

Mensen zijn van nature sociale wezens. De piramide van Maslow beschrijft onze basisbehoeftes, waarbij helemaal onderaan onze lichamelijke behoeftes worden benoemd. Daaronder vallen bijvoorbeeld eten, drinken en slapen.

Al snel daarop volgen onze behoeftes aan veiligheid en zekerheid en sociaal contact. Juist nu ons gevoel van veiligheid en zekerheid begint te wankelen, groeit die behoefte aan contact met de buitenwereld wellicht des te meer.

Verschillende studies bewijzen dat sociaal contact meer is dan een behoefte. Volgens een onderzoek van professor J. Holt-Lunstad, heeft een sociaal leven directe invloed op je levensverwachting. Ook is aangetoond dat fysiek contact de levenskans van baby’s beïnvloedt. Een primaire levensbehoefte dus.

Die behoefte aan sociaal contact nemen we automatisch ook mee naar de werkvloer. Volgens Ben Tiggelaar is het hebben van vriendschappelijke relaties op het werk een van de belangrijkste voorspellers van emotionele betrokkenheid bij het werk.

Thuiswerken maakt ons wel productiever

Toch heeft het ook voordelen om niet dagelijks collega’s om je heen te hebben. De verhalen over het weekend, de discussies en de grapjes.

Zeker als je werkt in het inmiddels welbekende fenomeen van de kantoortuin. We worden de hele dag door afgeleid, ook al is dat in sommige gevallen maar met een gedeelte van ons brein. Het heeft een negatieve invloed op onze concentratie en productiviteit.

Motivaction deed, in opdracht van Nationale Vacaturebank en Intermediair, onderzoek naar het werken tijdens de coronacrisis. Over thuiswerken bleek het volgende: van de ondervraagden die thuiswerken zegt de meerderheid dat de samenwerking met collega’s niet onder de situatie te lijden heeft. Ook zegt 35 procent dat ze nu productiever zijn dan op werk.

Er is echter een groot verschil in productiviteit te zien in de leeftijd van ondervraagden. In de jongste groep, tussen de 18 en 30 jaar oud, geven de meeste ondervraagden aan nu productiever te zijn. Bij de groep tussen 30 en 45 zie je dat zij juist het minst productief zijn thuis.

Uit een studie die is uitgevoerd in China, bleek eveneens dat mensen die thuiswerken productiever zijn en betere resultaten bereiken, zo wordt verteld in een podcast van Freakonomics. Dit komt doordat medewerkers zo hun volle werktijd benutten; geen afleiding of extra lange, gezellige lunchpauzes met collega’s.

Er moet wel gezegd worden dat de respondenten uit dit onderzoek zelf vrijwillig aangaven thuis te willen werken. Het mag duidelijk zijn dat deze voordelen niet direct gelden voor mensen die noodgedwongen thuis zitten en hier ook afleiding hebben.

Wat echter ook uit diezelfde studie bleek waren de nadelen. Ondanks de betere resultaten, werd er geen correlatie gevonden met het aantal promoties. Niet zichtbaar zijn op de werkvloer beperkte dus ook de kansen om hogerop te komen. Bovendien had thuiswerken een negatieve invloed op creativiteit, omdat het lastiger werd om met collega’s te sparren.

Samenwerken: creativiteit, feedback en een uitlaatklep

Naast die extra creativiteit biedt het hebben van mensen om je heen meer ruimte voor feedback.

Op dagelijkse basis pak je gemerkt of ongemerkt feedback van collega’s en klanten op. Een hand op je schouder, een bevestigend knikje of juist een aarzelende blik.

Een tekenend voorbeeld van het gemis aan feedback is het onderwijs of het verzorgen van een workshop. Je wordt als spreker aangemoedigd door je publiek. Wat zijn de gezichtsuitdrukkingen van studenten, welke vragen stellen ze, kijken ze uit het raam of letten ze op?

Daar kun je als docent op inspelen. Dat is eigenlijk hetzelfde als topsporter zijn: topsporters worden aangemoedigd door hun publiek. Door het gejoel en gejuich krijgen ze meer energie en bereiken ze betere resultaten.

Nog een voordeel van collega’s om je heen is het hebben van een uitlaatklep. Een veeleisende klant, klagende leerlingen, een onredelijke manager, falende werktools: je kunt altijd je hart even luchten bij de mensen om je heen. Zij kennen de klant, de leerlingen, de manager en de tools waarmee je werkt. Zij begrijpen dus waar je het over hebt, vaak beter dan het thuisfront.

Extravert vs. introvert

Voor een aantal mensen uit onze samenleving geldt echter dat geïsoleerd werken helemaal niet zo slecht is voor hun creativiteit. Ook krijgen zij heel wat minder energie van het samenzijn met collega’s dan anderen: de introverten.

Onze westerse samenleving bestaat grotendeels uit extraverten, mensen die sociale contacten nodig hebben en daar energie van krijgen. Brainstormsessies, groepsdiscussies en samenwerken is voor hen de beste manier om de dag door te komen.

Introverten raken hier juist door uitgeput. Zij denken liever eerst zélf over een probleem na en werken liever hun to-do-lijst in hun eentje af. Voor hen is het thuiswerken zo erg nog niet, volgens een artikel van De Morgen.

Ook Wolfgang Seidl van Mercer wijst ons op het verschil tussen deze twee groepen in een brinknews.com verschenen artikel over de 4C’s, vier elementen die bepalend zijn voor ons mentale welzijn tijdens een crisis. Een van deze C’s is ‘Sense of Community’: onze behoefte aan positieve interactie met anderen. Deze interactie kan voor verschillende mensen, introverten of extraverten, op verschillende manieren worden ingevuld.

Een digitale vrijdagmiddagborrel lijkt bijvoorbeeld een goede oplossing, maar voor met name introverten geven groepsgesprekken helemaal niet zoveel voldoening. Zij praten liever één-op-één.

Wat wel een rode draad lijkt te zijn, wat voor type mens je ook bent, is dat de rol van de leidinggevende in deze tijden crucialer is dan ooit. Houd dagelijks contact met je medewerkers, al is het maar om even een hart onder de riem te steken!