Mijn medewerker heeft waarschijnlijk autisme, hoe ga ik daarmee om?

Mijn ervaring is dat inclusiviteit en participatie van werknemers met autisme niet altijd hoog op het prioriteitenlijstje van organisaties staat. Er wordt al snel gedacht dat met een werkgroep zus en een workshopje zo genoeg wordt gedaan. Alsof je daarmee het begrip inclusiviteit afkoopt.

Terwijl er volop kansen liggen om het potentieel van mensen met autisme beter te benutten. Daardoor ontstaat een prettige werkomgeving, verminder je ophopende stress en voorkom je langdurig ziekteverzuim. In het kader van goed werkgeverschap komt dit de sfeer, effectiviteit en productiviteit ten goede, en bovendien bespaar je kosten.

Het percentage medewerkers met een vorm van autisme wordt in veel organisaties onderschat. Bijna 10 procent van de Nederlandse bevolking herkent zich in autisme. Een deel daarvan heeft een diagnose in het autistisch spectrum. Vaak uitermate capabele mannen en vrouwen die gewaardeerd worden om hun inbreng en inzet. En die met soms een paar kleine oplossingen uitstekend werk verrichten.

Hoe hoger opgeleid, hoe minder open men is over een diagnose. Vrouwen met autisme worden ook minder goed herkend. Dat betekent dat er een heel grote groep is die niet bekend is of open is over zijn of haar autisme, maar wel degelijk kampt met de bijbehorende uitdagingen.

Autisme op de werkvloer

Tijdens een workshop die ik gaf over autisme op de werkvloer hoorde ik het verhaal van een manager die zich ernstig zorgen maakte over één van zijn medewerkers. Want na een inwerkperiode leek het een tijd goed te gaan. De medewerker functioneerde best goed.

Maar na verloop van tijd vielen er steeds meer gaten. Deadlines werden niet gehaald, de medewerker verzuimde vaker en het werk stapelde zich steeds meer op. De irritatie bij hem en de rest van het team liep behoorlijk op. In de wandelgangen hoorde hij regelmatig gemopper. Er was een aantal onderdelen waar hij heel goed in was en waar hij erg om werd gewaardeerd. Echt een inhoudelijke aanvulling.

Hé, heb je er weleens aan gedacht dat je misschien autisme hebt?

Als manager had hij besloten om de werkdruk drastisch te verlagen door werkzaamheden te schrappen, maar het hielp niets. Het bleef pappen en nathouden. Hij begon zich af te vragen hoelang hij deze medewerker nog wilde aanhouden. Hij kon toch niet zomaar zeggen: “Hé, heb je er weleens aan gedacht dat je misschien autisme hebt?” Zou het dan toch tijd worden om afscheid te nemen?

Tijdens het lezen van de checklist met autisme-kenmerken die ik deelde tijdens de workshop, merkte hij op dat hij ze allemaal wel kon aankruisen…

Tsja, en dan? Wat kan een manager doen? Zomaar met autisme om de oren slaan is geen optie.

5 tips om te helpen bij beter functioneren op de werkvloer

Toch zijn er prima mogelijkheden om, zonder dat het over autisme gaat, te helpen om beter te functioneren op de werkvloer.

Tip 1 – Zorg dat je weet wat autisme is.

Meer begrip over autisme geeft rust. Voor jou en je collega met autisme. Goed omgaan met elkaar vraagt om wederkerigheid. Contact hebben kun je niet alleen, dat doe je samen.

Als jij weet dat het voor iemand met autisme moeilijk is om oogcontact te hebben tijdens het praten, dan veroordeel je hem niet als ongeïnteresseerd.

Als je weet dat het moeilijk voor ze is om sociale signalen op te pakken, dan kun je daarop inspelen. Door wat extra uitleg op feiten te geven, of te relativeren naar de rest van het team.

Autisme heeft mooie kwaliteiten en ook kwetsbaarheden

Als iemand de hele dag in een stilteruimte gaat zitten met een koptelefoon op en daar de hele dag stilletjes werkt, wordt hij al snel als asociaal bestempeld. Terwijl, als een kind een rustige plek in de klas krijgt zodat hij beter kan leren, het hoog wordt gewaardeerd.

Denk eerst even na. Probeer je in te lezen en in te leven in wat autisme is, en zie de mens erachter. Bedenk dat als jij in zijn schoenen stond, wat jij graag zou willen hoe mensen met je om zouden gaan.

Autisme heeft mooie kwaliteiten en ook kwetsbaarheden. Ga vanuit de kennis over autisme het hebben over concreet gedrag. Dat heeft iedereen en is niet stigmatiserend.

Tip 2 – Heb aandacht voor de grote stressgevoeligheid

Het hebben van stress kan voor mensen met autisme totaal andere oorzaken hebben dan voor iemand zonder autisme. Denk aan overprikkeling door een onrustige werkplek.

In tijden waarin kantoortuinen gewoon zijn, is het vaak zoeken naar manieren om te overleven op zo’n prikkelrijke plaats. Het kan wel zo zijn dat het effectiever is of beter voor de bedrijfsresultaten, maar voor veel mensen met autisme (en trouwens ook voor veel mensen zonder autisme) is het een regelrechte ramp.

Voor veel mensen met autisme is een kantoortuin een regelrechte ramp

Ik denk dat er goede mogelijkheden zijn. Door samen te zoeken naar oplossingen die soms heel simpel kunnen zijn, help je enorm. Denk aan een koptelefoon, een schot, een thuiswerkdag, afspraken met collega’s over praten, regelmatig gebruik maken van stilteruimtes.

Flexibel omgaan met flexplekken door toch een vaste plek te bieden, kan veel stress wegnemen. Maar oorzaken voor veel stress kunnen ook liggen in reorganisaties en veranderingen van groot tot heel klein.

Sociale activiteiten als lunch, uitjes, of dingen in de privésfeer zoals een verhuizing, krijgen van kinderen, ziekte, etc. kunnen ook veel stress geven. Wat weer invloed heeft op het functioneren op het werk.

Tip 3 – Onderzoek waar de talenten van de medewerkers liggen en benut ze

Zorg voor passend werk waarin de medewerker zijn of haar talenten kan inzetten. Als het schrijven van rapporten een probleem is, maar hij wel een goed verhaal heeft, koppel hem of haar dan aan een collega die het schrijfwerk doet.

Als je weet dat iemand supergoed is in fouten opsporen en hier een hyperfocus voor heeft, maak er dan gebruik van. Jij blij, hij blij. En talenten zijn er in overvloed. Ik weet dat er nog veel onbenut potentieel is bij heel veel mensen met autisme. Sommigen zitten thuis op de bank, terwijl er in bepaalde sectoren een schrijnend tekort is aan personeel.

Word wakker mensen, met een beetje goede wil en inzet heb je gouden medewerkers!

Tip 4 – Ga open in gesprek over wat de medewerker nodig heeft

Mensen met autisme hebben vaak al een goed beeld van wat goed werkt voor ze en wat niet. Ga het dus alsjeblieft niet voor ze invullen. Heb een open en nieuwsgierige houding om te willen weten wie iemand is.

Ook al is er sprake van autisme, bekend of niet bekend, het is en blijft nog steeds een mens. Eerst mens, zou ik zeggen. En ja, door het autisme is er een aantal specifieke dingen die aandacht nodig hebben.

Kijk naar de kracht en de kwetsbaarheden. Ga het gesprek aan over gedrag. Benoem concrete zaken. Ga niet vage toespelingen maken. Onuitgesproken verwachtingen zijn funest. Wees gewoon duidelijk en voorspelbaar en houd je aan afspraken. Door ‘gewoon’ effectief te communiceren, kom je al een heel eind.

Tip 5 – Doe normaal waar kan en bied ondersteuning waar nodig

We zijn allemaal mensen en willen graag gerespecteerd worden. Ik maak weleens mee dat mensen met autisme ineens heel anders benaderd worden als anderen weten dat er sprake is van autisme. Bijvoorbeeld overduidelijk en hard pratend: “Dus jij hebt autisme? Oké, dan zal ik maar heel duidelijk praten, moet ik zeker alles tekenen en picto’s laten zien en mijn taalgebruik versimpelen tot het niveau van een 8-jarige“. Waarop degene met autisme denkt: Ja hallo, ik heb autisme, ik ben toch niet gek?!

Vaak zijn mensen met autisme ook nog eens prima of zelfs heel hoog opgeleid.

Doe gewoon normaal waar mogelijk

Zo’n benadering matcht echt niet. Doe gewoon normaal waar mogelijk. Merk op waar wat extra’s nodig is. Vind je het zelf lastig? Huur dan expertise in. Als je weet waarop je kunt sturen, op welke signalen je extra alert moet zijn en wat je zelf kunt doen, is er veel meer mogelijk met en voor medewerkers met autisme.

Bewustwording en begeleiding op maat kunnen dan leiden tot geweldige samenwerkingen, veel minder onderlinge ergernis en een duurzaam team. Daar heeft het hele bedrijf baat bij.

>>> Lees meer over ‘Autisme en AD(H)D op het werk’