Langdurig verzuim is voorspelbaar en te voorkomen

Met een zekerheid van 85 procent is te voorspellen of net ziek gemelde medewerkers langdurig ziek zullen blijven.

Daardoor is adequate interventie in een vroeg stadium mogelijk en kan het langdurig verzuim teruggedrongen worden.

De Groningse hoogleraar en bedrijfsarts Corné Roelen ontwikkelde een model om dit langdurig verzuim te voorspellen en met een werk-functioneren vragenlijst te beteugelen.

Roelen begon tijdens zijn opleiding tot bedrijfsarts met onderzoek aan de RUG in 2003. Een van de eerste onderzoeken die hij toen deed, was of er een verband bestond tussen tevreden medewerkers en minder verzuim. Tot zijn verbazing bleek het resultaat van dat onderzoek tegengesteld te zijn aan zijn aanname.

Tevreden mensen langer ziek

Tevreden medewerkers bleken juist lánger te verzuimen!

Roelen concludeerde: “We verklaarden dat langer verzuim van tevreden mensen door aan te nemen dat mensen die tevreden zijn met hun collega’s en leidinggevende minder directief worden aangesproken op verplichtingen en verantwoordelijkheden, en meer de ruimte krijgen om thuis goed uit te zieken. Want verzuim wordt niet bepaald door ziekte alleen; het is een zogenaamd multifactorieel bepaald probleem; meerdere factoren spelen een rol bij het verzuim en je moet dus verder kijken.”

Tien jaar data

Hij vervolgt: “In die tijd was ik met mijn master Epidemiologie begonnen. Ik bouwde op basis van de gedachte dat verzuim multifactorieel is uiteindelijk een model met tussen de dertig en de veertig variabelen. Die haalden we uit periodieke medische onderzoeken. In totaal heb ik tien jaar lang gegevens in dat model kunnen stoppen. Daarmee verwachtte ik dat ik betrouwbaar langdurig verzuim kon voorspellen.”

Weggegooide tijd

Maar dat werd een teleurstelling. Het multifactoriële model maakte een juiste voorspelling in 65-70 procent van de gevallen. En dat is niet eens zoveel meer dan een normale toevalskans van 50 procent.

Roelen verklaart: “Lang verzuim komt relatief weinig voor en de kans dat een voorspellend model iemand ten onrechte een kans op lang verzuim toekent, dus een fout-positieve uitslag geeft, is relatief groot. Als je dan iedereen met een kans op lang verzuim wil uitnodigen op een preventief spreekuur, dan zou dat onnodig veel consulten van bedrijfsartsen kosten. Kortom: de werkende populatie screenen op het risico op lang verzuim is weggegooide tijd. Je zou kunnen zeggen dat 65 tot 70 procent voorspelbaarheid al heel werkbaar is – daar kun je al op anticiperen – maar ik wilde verder.”

Dat maakt dat we medewerkers met een hoge kans op lang verzuim versneld kunnen oproepen

Van niet ziek naar net ziek

Roelen veranderde daarom zijn aanpak en verlegde de aandacht van gezonde en nog werkende mensen naar mensen die zich net ziek hadden gemeld.

“Onder mensen die zich ziek melden, is de kans op lang verzuim en daarmee de voorspelbaarheid groter. De voorspelling van lang verzuim in de eerste dagen na ziekmelding is in 85 procent van de gevallen correct. Dat maakt dat we medewerkers met een hoge kans op lang verzuim versneld kunnen oproepen. Andersom: medewerkers met een kleine kans op lang verzuim krijgen een advies om met hun leidinggevende werkafspraken te maken. Dat voorkomt dat een probleem onnodig medisch wordt.”

Pleidooi

Ook de werkgever kan snel een indruk krijgen van de kans op lang verzuim.

Roelen: “De zelf ingeschatte verzuimduur is een belangrijke voorspeller. Als een medewerker verwacht lang – meer dan zes weken – te moeten verzuimen en wel contact heeft met een leidinggevende maar geen werkafspraken heeft gemaakt, dan is er een aanzienlijke kans op lang verzuim. Een werkgever kan dus zonder privacygevoelige of medische vragen een inschatting maken.”

Thuis wellicht

Als er een grote kans is op lang verzuim, dan pleit Roelen ervoor dat een werkgever contact legt met de bedrijfsarts en de medewerker eerder aanmeldt voor een spreekuur dan de zes weken die ervoor staan om een probleemanalyse te maken.

Verder pleit Roelen ervoor om zelf in gesprek te gaan met medewerkers die verwachten dat ze binnen zes weken weer kunnen werken.

Roelen: “Bespreek of en hoe een medewerker het werk op een andere manier kan voortzetten – thuis wellicht – of dat er tijdelijk voor ander werk gekozen moet worden. Juist door hier open over te spreken, kom je eerder tot oplossingen en kunnen de mensen vaak weer eerder aan het werk.”

Andere zorgprofessionals

Gericht medewerkers, die een grote kans op lang verzuim hebben, aanmelden bij de bedrijfsarts speelt ook in op het probleem dat er steeds minder bedrijfsartsen zijn.

Roelen: “Als iedereen die verzuimt op het spreekuur van de bedrijfsarts komt, dan kan de bedrijfsarts minder tijd en aandacht besteden aan de medewerkers die dat nodig hebben. Verder zouden mensen ook terecht moeten kunnen bij andere arboprofessionals, bijvoorbeeld ergonomen, psychologen of arbeidsdeskundigen. Dat ontlast de bedrijfsarts en helpt de patiënt. Het voorkomt ook het productieverlies dat we nu nog regelmatig zien als mensen na een langdurig verzuim weer aan het werk zijn. Ik wil onderzoeken waar dat aan ligt en wat je daar aan kunt doen, als werkgever en als bedrijfsarts.”

Pleidooi

Roelen pleit ervoor om in arbodienstverlening vaker naar werk-functioneren te kijken. Werk-functioneren kan worden gemeten met een vragenlijst die door de RUG vertaald is naar de Nederlandse situatie en die bij werkende mensen een maat geeft voor hun werkproductiviteit.

Roelen: “De gemiddelde score van werk-functioneren is 84, wat betekent dat we ongeveer 84 procent productief zijn. 100 procent productief zijn is niet gezond. Er moet tijd zijn om te ontspannen of met collega’s bij te praten bij het koffieapparaat. Daarvan krijg je energie om door te gaan. Alleen een robot houdt het vol om 100 procent productief te zijn.”

100 procent productief zijn is niet gezond

Winst

Roelen besluit met een wens: “Mijn ambitie zou zijn om in de arbodienstverlening medewerkers elk jaar de werk-functioneren vragenlijst te laten invullen. Dan kun je de medewerkers waarvan het werk-functioneren afneemt preventief uitnodigen op het spreekuur, voordat ze lang gaan verzuimen. Ik voorzie een correlatie tussen deze vragenlijsten en een nog hogere voorspelbaarheid. Ik zou graag willen onderzoeken of werk-functioneren extra input geeft aan de voorspelbaarheid van lang verzuim. En als het ons helpt om nóg betrouwbaarder te voorspellen, is dat voor iedereen winst, nietwaar?”

Corné Roelen is per 1 augustus 2020 benoemd tot bijzonder hoogleraar Bedrijfsgeneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), een door Arbo Unie ingestelde leerstoel. Roelen doet onder meer onderzoek naar het voorspellen van langdurig verzuim evenals re-integratie en werk-functioneren van mensen met psychische klachten.