Kunnen werknemers thuiswerken afdwingen?

Vraag
Wij willen dat onze medewerkers, zodra de coronacrisis achter de rug is, weer volledig naar kantoor komen. In de wandelgangen horen we echter dat er best veel werknemers zijn die voor een groot deel vanuit huis willen blijven werken. Kunnen zij thuiswerken afdwingen?

Antwoord
We hebben een bijzonder jaar achter de rug. Werkgevers lieten op advies van de overheid werknemers waar dat kon thuis werken. Uit een peiling van RTL Z blijkt dat één op de vijf werkgevers wil dat werknemers na de coronacrisis weer volledig naar de werklocatie komen.

Daarnaast geeft juist een kwart van de werknemers aan grotendeels vanuit huis te willen blijven werken. Een terechte vraag is of dat wel kan.

Geen wettelijk recht op thuiswerken

Tot op heden bestaat er geen wettelijk recht op thuiswerken. Dat betekent dat je thuiswerken niet af kunt dwingen.

Werknemers kunnen wel op grond van de Wet flexibel werken bij de werkgever een verzoek om de arbeidsplaats te wijzigen indienen, maar er is nog geen wet die een recht op thuiswerken regelt.

Kortom, werknemers kunnen het vragen, maar werkgevers mogen het zonder enige motivering afwijzen.

Wel zie je in de praktijk dat veel bedrijven de mogelijkheid om thuis te werken, ook na de coronacrisis, willen blijven bieden. Werkgevers moeten in ieder geval zorgen voor een veilige en gezonde werkplek. Om de veilige en gezonde werkplek te kunnen waarborgen, mogen werkgevers van werknemers afdwingen zich aan de hygiëne-, afstands- en overige regels te houden. En soms kan zelfs sprake zijn van een mondkapjesplicht.

Weigeren kan niet zomaar

Werknemers kunnen dus ook niet zomaar weigeren om naar kantoor te gaan, ook niet uit angst voor besmetting of omdat ze vanwege corona al een jaar hebben thuisgewerkt.

Als werkgevers zorgen voor een veilige en gezonde werkplek, dan moeten ze komen. Anders is er namelijk sprake van werkweigering.

Dat is anders als werkgevers niet voor een veilige en gezonde werkplek zorgen. Werknemers moeten dan wel kunnen aantonen dat hun werkgever de zorgplicht voor een veilige werkplek niet nakomt. Dan kan een werknemer thuiswerken wellicht, op grond van goed werkgeverschap, afdwingen, maar dat is vaak wel een lastige discussie.

“Wet werken waar je wil”

Op 27 januari is het initiatiefwetsvoorstel “Wet werken waar je wil” ingediend bij de Tweede Kamer. Dit wetsvoorstel is bedoeld om ervoor te zorgen dat werknemers meer vrijheid krijgen in hoe zij de balans tussen het werken op werklocatie en het werken thuis willen organiseren.

In dat voorstel wordt onder andere een wettelijk recht op thuiswerken verankerd. Een verzoek om thuis te werken zou dan alleen nog kunnen worden geweigerd als de werkgever over een zwaarwegend belang beschikt.

Of deze wet er gaat komen, is lastig te zeggen. Er zijn branches waar thuiswerken niet mogelijk is. De overheid kan de wet daarom niet generiek invoeren en ze zal deze dan ook per branche moeten inrichten. Dat lijkt meer weggelegd voor cao afspraken.

De Raad van State heeft overigens zeer kritisch geantwoord op het voorstel. Overleg en begrip voor elkaars standpunt is en blijft de basis. Kijk enerzijds naar wat praktisch nodig is om de werknemer de veiligheid en zekerheid te kunnen geven dat hij op een veilige manier zijn werk kan blijven doen.

Kijk anderzijds wat nodig is voor de werkgever om efficiënter te kunnen werken. Maak vooral duidelijke afspraken met elkaar en kijk naar de mogelijkheden. Leg die afspraken ook vast in een document, zodat je daar altijd op terug kunt vallen.