Het domino effect van schuldproblematiek – deel 2

Er is een relatie tussen het hebben van schulden en de mate van je fysieke en mentale gezondheid.

Een financiële schuld heeft altijd invloed op de gezondheid, ongeacht leeftijd, beroepsgroep of inkomensniveau.

Met tijdige signalering en een adequate aanpak kan – voor zowel werkgever als werknemer – veel tijd, geld en leed worden bespaard.

Schulden zorgen niet alleen voor financiële, maar ook voor fysieke en mentale stress. Als je schulden hebt, dan ben je hier vermoedelijk de hele dag mee bezig in je hoofd.

Niet gek om te bedenken dat dit negatief doorwerkt in je hele wezen en dus ook in het functioneren op het werk.

Een domino effect van problemen

Door schuldproblematiek kunnen er allerlei ongewenste maar wel verklaarbare problemen ontstaan.

Stress

Stress wordt soms als een mentale aandoening gezien, maar is eigenlijk de veroorzaker van heel veel fysieke gezondheidsklachten als hartziekten, diabetes, maagzweren en een hoge bloeddruk.

Slaapproblemen

Bijna de helft van de Nederlanders met schulden slaapt slecht. Uit recent onderzoek van het Ministerie van Sociale Zaken blijkt dat medewerkers die ’s nachts piekeren over hun geldzorgen op het werk minder productief zijn, zich minder goed kunnen concentreren en meer fouten maken. Een slaaptekort kan bovendien leiden tot gewichtstoename, migraine en spijsverteringsstoornissen.

Gebrek aan concentratie

Veel mensen met financiële problemen hebben last van concentratieproblemen, raken sneller geïrriteerd en van streek zonder aanwijsbare reden. Dit kan de relatie met collega’s en/of leidinggevenden negatief beïnvloeden.

Psychische en psychiatrische problemen

Bijvoorbeeld irreële angst en relationele problemen, of het ontwikkelen van een veranderde realiteitsbeleving (als je de wereld als bedreigend gaat ervaren). Het hebben van financiële schulden kan het sociaal en psychologisch evenwicht binnen een gezin daarnaast ernstig verstoren.

Een opeenstapeling van zorgen leidt tot angst. En angst kan een voedingsbodem zijn voor het ontwikkelen van psychotische belevingen zoals wanen en hallucinaties. Dit is een trigger voor de in aanleg aanwezige psychiatrische problemen.

In de verleiding komen

Financiële problemen kunnen mensen in de verleiding brengen dingen te doen die verstrekkende gevolgen hebben. Zeker als het gaat om medewerkers die in aanraking komen met geld en/of goederen, zoals politieagenten en bagagepersoneel bij vliegmaatschappijen.

Een verhoogd ziekterisico

Door geldgebrek ontbreekt het vaak aan volwaardige voeding waardoor een verhoogd ziekterisico aanwezig is bij de medewerker zelf maar ook bij zijn gezinsleden. Dit kan – zeker bij jong volwassenen – tot leer- en ontwikkelingsstoornissen leiden. Als dit de kinderen treft van een van uw medewerkers met schulden, is het indenkbaar dat dit invloed heeft op zijn of haar functioneren.

Afname maatschappelijke betrokkenheid

Mensen met financiële problemen ondervinden vaker dan anderen problemen bij het deelnemen aan maatschappelijke activiteiten die geld kosten, zoals sport- en muziekactiviteiten. Hierdoor komen zij steeds meer in een sociaal isolement terecht.

Het is gebleken dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen het hebben van financiële problemen, werkinzet, motivatie en het hebben van perspectief. Door alle genoemde en verklaarbare problemen kan er een domino effect van problemen ontstaan, kunnen medewerkers onder een onevenredig zware last bezwijken en zich zelfs (langdurig) ziek melden.

Rol P&O

Langdurige financiële problemen hebben vaak een negatieve invloed op het functioneren van de medewerker, mede veroorzaakt door de eisen van schuldeisers waar niet altijd aan kan worden voldaan. Een ernstige verstoring van de balans tussen draagkracht-draaglast ligt op de loer.

P&O-adviseurs merken meestal als eerste dat er iets aan de hand is. Bijvoorbeeld als er beslag wordt gelegd op (een deel van) het inkomen.

Maar er zijn ook andere signalen die kunnen wijzen op een financieel probleem. Verzuim bijvoorbeeld, en dan met name grijs en (frequent) zwart verzuim. Een verzoek om extra uren of een voorschot op de dertiende maand. En niet te vergeten het ziekmelden met een smoes zonder echt ziek te zijn omdat iemand overdag zijn zaken moet regelen.

Het hebben van financiële problemen is zeer beladen. Juist hierom zullen P&O-adviseur en andere betrokkenen hier integer mee om moeten gaan.

Rol van leidinggevenden

Als leidinggevende kun je een belangrijke rol spelen bij het signaleren en reageren op veranderd gedrag en ziekte.

Signalen dat een medewerker financiële problemen zou kunnen hebben: een verhoogde stressgevoeligheid, zich moeilijk kunnen concentreren, geld van collega’s lenen, vaker pauzeren en telefoneren of zelfs fraude plegen om het financiële probleem op te lossen. Dit type gedrag heeft een negatieve invloed op het functioneren en is zeker niet bevorderlijk voor de werksfeer

De (direct) leidinggevende is een van de eerste die een verandering bemerkt in het gedrag van de medewerker. Hij kan vragen hoe dat komt. Ligt de oorzaak in het hebben van een schuld? Blijf dan in gesprek met de medewerker.

Bij wit verzuim kan het een kwestie van uitzieken of herstellen zijn. Ook dan is het belangrijk de lijnen open te houden en elkaar op de hoogte te houden. Een betrokken en belangstellende houding is voor beide partijen prettig.

Bij grijs en zwart verzuim kan de leidinggevende de reden van verzuim bespreekbaar maken. Doe dat op een open en toegankelijke manier zodat u samen tot een win-win oplossing kunt komen.

Ook de arbodienstverlener of bedrijfsarts kan in dit verband een rol van betekenis spelen bij het signaleren en het adviseren aan P&O-adviseurs en leidinggevenden

Meerwaarde adequate aanpak

Een goede aanpak van problematische schulden biedt meerwaarde aan medewerker én werkgever.

Om hier adequaat mee om te gaan, kan een werkgever beleid ontwikkelen en in een vroeg stadium preventieve middelen toepassen om daarmee een toenemende schuldproblematiek beheersbaar te maken.

Medewerkers met financiële problemen kosten organisaties veel tijd, energie en geld. En dat hiermee een zwaardere druk zal komen te liggen op het kennisniveau van de leidinggevenden en P&O is onvermijdelijk.

Voor een optimaal resultaat is een goede begeleiding door de werkgever en de inzet en motivatie van de medewerker bepalend.

In deze artikelenreeks:
Deel 1 – Help, uw medewerkers verzuipen!
Deel 3 – Beleid bij schuldproblematiek
Deel 4 – Implementeren van beleid rondom schuldproblematiek