Godinnen in elke leider

Vrouwen spelen een steeds grotere rol op leidinggevende posities. Al regeert in de bovenste bestuurslaag nog veelal het old-boys network.

Hoe vinden vrouwen hun plek als leider in organisaties? Zij moeten daarvoor de regels van het spel leren spelen, maar ook hun eigenheid en vrouwelijke kwaliteiten bewaren en inzetten. Alleen dan kunnen zij het spel daadwerkelijk beïnvloeden.

De Jungiaanse psychiater Jean Bolen ontwikkelde eind vorige eeuw een nieuwe psychologie van de vrouw. Ze beschreef dit treffend in haar beroemde boek ‘Godinnen in elke vrouw’.

Aan de hand van de Griekse mythen stelt Bolen dat elke vrouw zeven godinnen in zich heeft. Deze godinnen symboliseren archetypische krachten die in potentie in iedere vrouw aanwezig zijn. Iedere vrouw zal zich daarom in een of meerdere godinnen herkennen.

Even voorstellen: zeven vrouwelijke leiders aan de vergadertafel

De godinnen uit de Griekse mythologie bieden een vrouwelijk perspectief op hedendaags leiderschap. Zij staan symbool voor zeven vrouwelijke stijlen van leiderschap. Om een eerste indruk te krijgen, stel je ze alle zeven eens voor aan de vergadertafel:

Athena: De strategische leider

Godin van de wijsheid en de ambachten
Kernkwaliteit: strategisch denken
Schaduwkant: emotioneel afstandelijk

Strak in het pak, strak op tijd en goed voorbereid kiest ze welbewust haar plek aan tafel. Ruim voor de vergadering heeft ze al bondgenootschappen gesloten en de kansen en bedreigingen van eenieder in kaart gebracht. Ze laat zich niet leiden door emoties. Haar rationele denken is te allen tijde leidend.

Ze weet als geen ander ‘met de mannen mee’ te doen. Zij weet hoe het politieke spel gespeeld wordt. Ze is gericht op haar carrière en houdt niet van gezever. Ze neemt graag de voorzittersrol op zich, behalve wanneer dat strategisch gezien niet handig is.

Wanneer zij de vergadering leidt, blijft de orde gehandhaafd en worden alle agendapunten binnen de tijd afgehandeld. Een echte topvrouw.

Artemis: De leider met een missie

Godin van de jacht en de maan
Kernkwaliteit: doelgerichtheid
Schaduwkant: niet tactisch

In een gemakkelijke broek en sneakers schuift ze aan en vraagt meteen de aandacht. Ze houdt een krachtig pleidooi waarom de organisatie nu toch echt vaart moet maken met de duurzaamheid, het vrouwenquotum of bijvoorbeeld de onderwijsvernieuwing. Zij heeft nog wel een paar goede ideeën om de doelstellingen te halen.

Bij tegenstand gaat ze strijdvaardig de discussie aan en kan dan in haar fanatisme over anderen heen walsen. Ze zet zich in voor de goede zaak en verwacht dit van anderen ook.

Wanneer er onrecht plaatsvindt, zal ze dit aan de kaak stellen. Zelfs al gaat dit ten koste van haar eigen positie. Desnoods stapt ze op en begint ze voor zichzelf. Ze is een onderneemster in hart en nieren.

Hestia: de reflectieve leider

Godin van het haardvuur
Kernkwaliteit: reflectie
Schaduwkant: onzichtbaarheid

Het was je amper opgevallen dat zij ook aan tafel zat totdat ze in één zin de essentie van de hele discussie samenvatte. Ze moet het nog eens herhalen, want de helft heeft haar niet gehoord.

Haar stille kracht is een weldaad in alle hectiek op kantoor. Je krijgt van haar geen ongevraagde adviezen, maar ze heeft altijd een luisterend oor als je bij haar aanklopt. Ze werkt rustig en gestaag door aan haar eigen taken en gaat niet prat op haar prestaties. Roddelen is aan haar niet besteed, ze kan een geheim bewaren.

Hoewel onopvallend, heeft ze voldoende zelfvertrouwen. Je brengt haar niet zomaar van haar stuk. Ze vertrouwt op haar sterk ontwikkelde intuïtie. Wat er ook gebeurt, zij blijft de rust zelve.

Athena, Artemis en Hestia zijn – hoe verschillend ook – onafhankelijke leiders. Zij varen makkelijk hun eigen koers en zijn in hun welbevinden en functioneren niet afhankelijk van de oordelen en gevoelens van anderen.

Dit in tegenstelling tot de volgende drie godinnen, die de traditionele vrouwenrollen vertegenwoordigen: de echtgenote (Hera), de moeder (Demeter) en het meisje (Persephone).

Hera: de verbindende leider

Godin van het huwelijk
Kernkwaliteit: loyaliteit
Schaduwkant: jaloezie

Ze kiest een centrale positie aan tafel, naast die van de baas. Met een scherp oog houdt ze iedereen in de gaten. Ze weet wat er speelt bij ieder in het team en weet zo de mensen met elkaar te verbinden.

Ze beschouwt de organisatie als een koninkrijk, waarin ze leidt door te dienen. Ze volgt daarin de koers die door haar baas is uitgezet. Ze is bijzonder trouw, ze zal iemand niet snel laten vallen. Ze is beducht voor eventuele vrouwelijke concurrentie.

Haar grote loyaliteit maakt haar ook kwetsbaar. Wordt een trouwe Hera ontslagen of gepasseerd voor een functie, dan slaat dit een diepe wond in haar hart. Ze voelt zich verraden en blijft lang van slag.

Heeft ze een partner, dan ligt haar grootste loyaliteit bij hem (of haar). Heeft haar partner moeite met haar ambities, dan zal ze haar ambities bewust of onbewust temperen.

Demeter: de empathische leider

Godin van het graan
Kernkwaliteit: zorgzaamheid
Schaduwkant: opofferend

Ze heeft wat lekkers meegenomen bij de koffie. Dat doet ze wel vaker, ze maakt het gezellig op kantoor en zorgt dat iedereen zich thuisvoelt. Ze heeft een warm hart en oog voor ieders problemen, op haar schouder wordt dan ook regelmatig uitgehuild.

Ze voelt zich onmisbaar, bemoeit zich graag met alles en heeft voor ieder probleem een pragmatische oplossing. Men noemt haar wel de moeder van de afdeling, want ze waakt als een kloek over haar medewerkers.

Als ze zelf kinderen heeft, voelt ze zich regelmatig verscheurd tussen werk en moederschap. Haar kinderen komen op de eerste plaats. Doordat ze zo zorgzaam is voor anderen, vergeet ze zichzelf, met als risico dat ze overbelast raakt.

Persephone – de sensitieve leider

Godin van de lente en van de onderwereld
Kwaliteit: ontvankelijkheid
Valkuil: kwetsbaarheid

Oeps, sorry mensen! Ze komt weer eens te laat binnengerend. Toch is het moeilijk kwaad worden op haar. Ze frist en vrolijkt de boel op met haar eeuwig jonge uitstraling. Ze voelt anderen makkelijk aan en krijgt veel voor elkaar door advies en hulp te vragen.

Ze staat open voor nieuwe ideeën. Ze begint graag aan iets nieuws, maar verveelt zich al snel. Confrontaties gaat ze uit de weg, dan kiest ze liever voor een leugentje om bestwil.

Ze neemt een ander vlot voor zich in, waardoor zakelijke transacties snel beklonken kunnen zijn. Ze laat zich echter ook makkelijk meevoeren, omdat focus en een heldere koers bij haar ontbreken.

Aphrodite – de inspirerende leider

Godin van de liefde en de schoonheid
Kwaliteit: passie
Valkuil: grillig en chaotisch

Last but not least, want als altijd is ze even kleurrijk en het stralende middelpunt in iedere ruimte. Alle ogen zijn op haar gericht als ze vol passie haar nieuwe plannen presenteert. Ze weet als geen ander iedereen te inspireren met haar sprankelende presentatie.

Ze nodigt uit tot creativiteit en spreekt zo inspirerend dat iedereen er weer zin in heeft. Zelfs de meest weerbarstige collega weet ze met haar charme te verleiden om mee te doen.

Routinewerk en bureaucratie zijn aan haar niet besteed. Ze gaat liever vol vuur aan de slag met haar eigen ideeën. Ze doet wat ze zelf leuk vindt, op haar eigen manier en geniet daarvan. Ze stuurt niet op winst, maar op werkgeluk van zowel zichzelf als haar medewerkers.

Herkennen en inzetten van de juiste godin

Wellicht herken je bepaalde godinnen bij vrouwelijke leiders in jouw organisatie. Vaak is de ene godin in een vrouwelijk leider meer ontwikkeld dan een andere. Of meer zichtbaar in een bepaalde situatie.

De crux zit hem in het herkennen van deze archetypische krachten. Welke godin zet je waar en wanneer in? Een Hestia-leider is prima om op de winkel te passen, maar ongeschikt om grote veranderingen door te voeren.

Een team dat moet pionieren en ondernemen, is gebaat bij een leider met Artemis of Aphrodite-eigenschappen.

Leiderschapsontwikkeling

Ook voor de ontwikkeling van de vrouwelijke leider zelf is werken met haar godinnen behulpzaam. Want soms heeft één godin in haar het hoogste woord, waardoor andere aspecten van haar persoonlijkheid onderbelicht blijven.

Zo kan een echte Athena-leider zich ontwikkelen door ook de Persephone in haar meer ruimte te geven. Dan voelt ze beter aan wat er speelt in haar team en zien anderen ook haar kwetsbare kant.

Een Aphrodite-leider kan Artemis inzetten om te zorgen dat ze haar doelstellingen haalt. Een Hestia-leider kan Aphrodite activeren om zo meer zichtbaar te worden.

Artemis- en Demeterleiders kunnen uitgeput raken. Het activeren van Hestia helpt dan om een burn-out te voorkomen.

De innerlijke vergadering

Geen vrouw is hetzelfde. De archetypische krachten van de godinnen staan echter elke vrouwelijke leider tot haar beschikking.

Die godinnen van binnen kunnen ook tot innerlijke conflicten leiden. Dan voelt een leider zich bijvoorbeeld verscheurd tussen begrip voor haar zieke medewerker en loyaliteit naar haar baas. Of tussen haar eigen ambities en haar zorg om het thuisfront.

Het komt ook regelmatig voor dat al die godinnen van binnen door elkaar kakelen. Dat geeft onrust en leidt tot besluiteloosheid. Vrouwen die alle ballen in de lucht proberen te houden, proberen al hun innerlijke godinnen tevreden te stellen.

De vrouwelijke leider kan dan al haar godinnen van binnen aan een denkbeeldige vergadertafel zetten en bij hen te rade gaan. Zo heeft ze haar eigen Raad van Advies altijd bij de hand. Want leidinggeven aan anderen is één ding. Leidinggeven aan jezelf is een ware kracht.

Ook voor mannen

Ook voor mannelijke leiders geeft inzicht in ‘de godinnen’ een handvat om het groeiend aantal vrouwelijke leiders om hen heen te begrijpen en effectief met hen om te gaan. En vaak komt deze kennis thuis ook nog van pas.

>>> Lees ook Selectie met behulp van archetypen