Duurzaam inzetbaar blijven door werk te maken van je verlangen

In ons werk binnen organisaties komen we ze nogal eens tegen: vrouwen met een leven vol ‘moeten’ die de regie kwijt lijken te zijn.

Vaak zijn het goedopgeleide, ambitieuze dertigers en veertigers die op of over de rand van een burn-out zitten, vastgelopen in de groef van loopbaan, gezin, verwachtingen van buitenaf.

Maar het zijn ook vijftigers die zich geen raad weten met de impact van de overgang – 80 procent van hen heeft overgangsklachten, nog altijd een ongemakkelijk of verzwegen onderwerp in veel bedrijven – en zijn vaak ook als mantelzorger actief. Zij vragen zich af hoe ze met dat hele pakketje door ‘moeten’ tot hun 67^e of langer.

Voor al deze vrouwen geldt: ze verliezen zichzelf in het tegemoetkomen aan eisen van de buitenwereld en zijn het contact kwijt met wie ze zelf willen zijn en wat ze graag doen. En als dat te lang doorgaat, raakt de accu leeg.

Preventie met onorthodoxe aanpak

Door de toegenomen aandacht voor duurzame inzetbaarheid zijn er inmiddels diverse werkwijzen ontwikkeld om medewerkers hierin tegemoet te komen. Vele daarvan zijn gelukkig ook effectief.

Het is een open deur, maar de beste preventie van burn-out en uitval is natuurlijk dat medewerkers kunnen doen waar ze goed in zijn, zich op hun werk op hun plek voelen en kunnen meebewegen met noodzakelijke veranderingen.

Veerkracht en vitaliteit zijn daarbij kernbegrippen, precies dat wat mensen die zich opgebrand voelen kwijtgeraakt zijn. Om dat opbranden vóór te zijn, hebben wij zowel persoonlijke als professionele ervaring opgedaan met een relatief onbekende aanpak, namelijk ‘werk maken van je verlangen’.

Van buiten naar binnen, of van binnen naar buiten werken?

Het uitgangspunt van deze aanpak klinkt simpel: ga ontdekken waar je diep vanbinnen het meest naar verlangt; naar hoe je je het liefst zou willen voelen. Want ons gevoel is een vitale en vitaliserende kracht in ons. Gebruik die kernverlangens, die diepst verlangde gevoelens, vervolgens als raster of zelfs als kompas voor je keuzes.

Gebruik kernverlangens als kompas voor je keuzes

Zodra we echter stilstaan bij deze vraag, beseffen we dat zoiets makkelijker is gezegd dan gedaan.

Het roept vaak direct al opmerkingen op als “gaat het om een bucketlist?”

Of: “Wat is het verschil tussen gewone verlangens en kernverlangens?” “Ik weet helemaal niet hoe ik me het liefst wil voelen, ik ben al blij als ik het eind van de werkweek haal in m’n overvolle leven”, of “gevoelens zijn misleidend, het gaat toch om je morele kompas?”, of “ ik vind het moeilijk om te voelen, hoe doe ik dat dan?”

Bucketlist

Allemaal terechte vragen. Het is niet iets wat je één, twee, drie weet. Het is ook geen simpel afvinklijstje of een enquête die je online invult en presto! – daar zijn je diepst verlangde gevoelens in een taartdiagram.

Het gaat om een oefening, om een soort ‘landkaart van je verlangen’ te maken en dat vergt per definitie ruimte voor reflectie. Precies datgene waar we ons in de waan van de dag meestal geen tijd voor gunnen en waar momenten als de jaarwisseling, de zomervakantie of een zelfgekozen workshop ons een organisch moment voor kunnen bieden.

Deze aanpak gaat dieper dan onze gebruikelijke nieuwjaarsvoornemens, voor zover we die nog maken. Het is ook echt iets anders dan de bucketlist die we misschien achterin onze agenda bewaren. En onze eeuwige to-do-lijstjes komen er in een heel ander daglicht door te staan.

Het ontdekken van je kernverlangens werkt via een omdraaiing, oftewel van binnen naar buiten. Die nieuwjaarsvoornemens of die dingen van je bucketlist zijn dan ‘buiten’.

Onze to-do-lijstjes komen in een ander daglicht te staan

Waar we ons niet van bewust zijn, is dat je eigenlijk naar die dingen verlangt in de verwachting dat je je daardoor zult gaan voelen zoals je je het liefst voelt.

Omdat je je dan helemaal in je element voelt, je dan kunt groeien en bloeien. Dat is ‘binnenkant’.

Voorbeelden van gevoelens die mensen kunnen omschrijven als kernverlangens zijn: krachtig, vervuld, dankbaar, creatief, speels, verbonden, vitaal, moedig en ga zo maar door.

Met dit proces van binnen naar buiten gaat het niet alleen om persoonlijke en/of professionele ontwikkeling, maar om een integrale aanpak voor het ontdekken van waar je het meest naar verlangt vanuit je authenticiteit en hoe je je van daaruit wilt verhouden tot je naasten, je werk, de samenleving. Hoe je ruimte maakt voor creativiteit en verdere ontwikkeling. Over hoe je betekenis geeft aan je dagelijks leven.

Hoe ontdek je wat kernverlangens zijn?

Zeker voor mensen die hun bevlogenheid zijn kwijtgeraakt of op de rand van burn-out zitten, en dus vaak ook in een brij van gevoelens zitten, is de vraag: hoe kun je weten hoe je je wilt voelen, zonder de eerdere ervaring van dat gevoel?

Een goed hulpmiddel daarvoor is het stapsgewijs en methodisch in kaart brengen van wat wel en niet werkt – en waarom – op een aantal essentiële levensgebieden. Een manier daarvoor is om dat met behulp van gestructureerde vragen, visualisaties, quotes en associatieve werkvormen te doen, om dieper te komen dan een cognitief onderzoek. Het gaat om weten én voelen. Dat we met hoofd, hart en lijf onze kernverlangens ervaren. Denk bijvoorbeeld aan levensgebieden als:

1. Werk & Levensstijl : reflectie op o.a. loopbaan, talenten, geld, huis, reizen en duurzaamheid.
2. Lichaam & Welbevinden: reflectie op o.a. voeding, beweging, balans tussen actie en rust.
3. Creativiteit & Ontwikkeling: reflectie op o.a. leren, interesses en zelfexpressie.
4. Relaties & Samenleving: reflectie op o.a. liefde, vriendschap, familie, samenwerking, de waarde die je wilt toevoegen.
5. Zingeving & Spiritualiteit: reflectie op jouw betekenisgeving, jouw bijdrage, op wat jou voedt.

Het is geen platte schrijfopdracht. Het is een tocht die diepe aandacht vraagt in een context van bezinning, met ruimte voor de emoties die daarbij naar boven kunnen komen.

Een eerste stap in de reflectie op de genoemde levensgebieden is om elk ervan globaal met voor jou relevante trefwoorden te beschrijven. Dat kunnen dezelfde zijn als hierboven genoemd, maar ook andere accenten. Vervolgens ga je in een soort stroom van associaties de onderstaande vragen beantwoorden:

• Waar ben ik dankbaar voor op dit levensgebied? (En waarom?)
• Waar ervaar ik onvrede op dit levensgebied? (En waarom?)

Kijk dan of je hier patronen in ziet; waar je op door kunt gaan; zoek naar woorden die de lading dekken. En maak daar bijvoorbeeld een mindmap of tekening over. Word je gewaar van wat dat met je doet. Hoe voelt dat in je lijf? Welke gedachten en gevoelens roept dit bij je op? Schrijf daarop door. Dat is de basis voor de volgende stappen.

Van ontdekking naar de werkpraktijk

De cruciale stap is natuurlijk om dit alles te vertalen naar praktische doelen en alledaagse (werk)keuzes. Eenmaal bewust van deze kernverlangens, wetend hoe je je het liefste zou willen voelen, is er immers meteen het besef dat er waarschijnlijk werk aan de winkel is. Het is niet voor niks dat je je nú niet voelt zoals je je het liefst zou voelen.

Daarom is de logische vervolgvraag dan ook: “Wat kan ik doen om me zo te gaan voelen?” Daarmee zet iemand zichzelf dus weer aan het roer en gaat binnen diens cirkel van invloed naar aanknopingspunten zoeken.

aanpassingen in gewoontes werken als een startmotor

Het in praktijk brengen vraagt aandacht en focus.

Kleine aanpassingen in alledaagse gewoontes blijken vaak als startmotor te werken.

Begin de dag eens met het opschrijven van je kernverlangens en welke drie dingen die dag daartoe zullen bijdragen. Het is een kleine actie met grote gevolgen want het geeft meteen de energie van weer kunnen sturen.

Meer plezier in leven en werk

Wat mensen hierin blijken te ontdekken is, dat zelfs al vaar je door de vaargeul van alle kaders van je leven, je daarbinnen evengoed de maximale ruimte kunt zoeken om te varen zoals dat jou past. Of je gaat met andere ogen naar die kaders kijken en ziet ineens mogelijkheden om ze te verruimen (of te verlaten).

Dat is de kern; het versterkt het gevoel van zelf aan het stuur staan, zelf de koers te kunnen uitzetten. Niet alleen op basis van ‘moeten en willen’ maar vooral op basis van ‘verlangen en voelen’ – dus in een betere en meer duurzame balans.

Alleen al het feit dat men zich meer gewaar wordt van het belang van aandacht geven aan alle vijf levensgebieden blijkt krachtig te zijn: het kan de neiging doorbreken van doorslaan naar een of enkele gebieden.

Onze ervaring is dat mensen hierdoor meer plezier en voldoening krijgen in het vormgeven van hun leven en werk. Door te koersen op hun kernverlangens, gaan zij op een meer organische wijze hun talenten aanspreken en keuzes maken waarmee zij beter hun waarde toevoegen aan de organisatie, hun omgeving, de samenleving. Het draagt zo ook bij aan vitaliteit en veerkracht.