De zin van een nutteloos beroep
Het Nieuwe Werken, HRM, Leiderschap, Talentontwikkeling, arbeidsmarkt, Artikel, corona, persoonlijke ontwikkeling, thuiswerken, werk-privébalans, Werkgeluk

Sinds vorige week mogen in Spanje mensen met niet-essentiële beroepen weer aan het werk.
Twee weken lang verkeerde het land in een totale lockdown, waarbij niemand meer de straat op mocht. Alleen in uitzonderlijke gevallen, voor het doen van boodschappen of het zorgen voor een naaste mochten mensen de deur uit. En mensen met essentiële beroepen, natuurlijk. De helden van de samenleving, zij zorgen ervoor dat we onze gezamenlijke vijand, het coronavirus, verslaan en dat we de wereld draaiende houden.
Elke avond om 20:00 uur krijgen zij een staande ovatie. Door de straten schalt muziek, staan mensen te juichen en te klappen. Ook in Nederland staan de mensen die onze levens redden vol in de aandacht.
Wat zijn die essentiële beroepen?
Essentiële, cruciale en vitale beroepen. Het krijgt verschillende termen, maar welke beroepen vallen hier nou eigenlijk onder? Eigenlijk zijn er twee lijsten, volgens de Rijksoverheid:
- Cruciale beroepsgroepen: hieronder vallen bijvoorbeeld zorgpersoneel, leraren, openbaar vervoer, kinderopvang en supermarkten.
- Vitale processen: Dit zijn processen en sectoren die in Nederland standaard worden aangemerkt als vitaal, zoals transport, distributie, elektriciteit, gasproductie, internetdiensten, drinkwatervoorziening, etc.
Steun voor mensen met cruciale beroepen
Onze helden krijgen naast een dagelijkse ovatie meer steun toegeworpen. Immers, nu zij onze samenleving draaiende houden, kunnen wij hen maar het beste zoveel mogelijk ondersteunen, zodat zij zich kunnen focussen op wat écht belangrijk is.
Kinderopvang
Het gaat hierbij met name om het opvangen van kinderen van ouders met een cruciaal beroep. Scholen en kinderopvangcentra zijn zoveel mogelijk gesloten. Zoals we weten, is dit voor thuiswerkers een grote uitdaging; probeer je maar eens te focussen op je werk terwijl je tegelijkertijd leraar moet zijn of moet voorkomen dat kruipende kleuters de boel overhoop halen.
Voor ouders die er echt op uit moeten voor hun werk, is het een nog groter probleem. Die kunnen hun kinderen niet alleen thuis laten. Speciaal voor hen is er de noodopvang voor kinderen, meer hierover op de website van de Rijksoverheid.
Overigens zijn er ook voor de thuiswerkers creatieve oplossingen. Zo is er tegenwoordig een oppas via videobellen beschikbaar van Once Upon A Land.
Blijk van waardering
In zijn toespraak van 16 maart toonde Mark Rutte zijn waardering voor mensen in cruciale beroepen:
“Dit is een tijd om ruimte en vertrouwen te geven aan al die mensen die onder hectische omstandigheden dag en nacht bezig zijn om anderen te helpen en het virus onder controle te houden. Schoonmakers en verpleegkundigen en artsen in de ziekenhuizen en de ouderenzorg. Huisartsen en GGD-medewerkers. Politieagenten, ambulancepersoneel en alle andere hulpverleners. Tegen hen en tegen al die mensen die op hun post blijven in scholen, kinderopvang, openbaar vervoer, supermarkten en waar dan ook, wil ik zeggen: u doet fantastisch werk.”
Ondanks deze mooie woorden, wordt niet het probleem opgelost wat al jaren speelt. Juist in deze beroepen is de werkdruk het hoogst, coronatijd of niet. Al in 2018 bleek uit onderzoek van het Centraal Bureau van Statistiek dat deze beroepen emotioneel het zwaarst zijn (NOS).
MaatschapWij pleit dan ook voor nog wat extra waardering. Bedank de zorg, denk mee over een nieuw onderwijssysteem, help de problemen van de voedselproducenten op te lossen en verwen de mensen om je heen die juist nu het hardst strijden voor de maatschappij.
Salarisverhoging
In België vindt partijvoorzitter van Parti Socialiste Paul Magnette deze waardering nog niet genoeg. Hij wil dat salarissen minstens tot 14 euro bruto per uur worden verhoogd (HLN).
Ook in Nederland heerst er veel ongeloof over de lage salarissen van cruciale beroepen. Volgens One World zijn de verschillen met salarissen van niet-cruciale beroepen schrijnend.
Zal de crisis dan, na alle bekende lerarenstakingen, dan toch voor salarisverhoging gaan zorgen?
En de rest dan?
De essentiële beroepen staan voorop in deze periode. Alle andere processen kunnen “wel even wachten” of op een andere manier worden ingevuld.
Zijn die beroepen dan niet belangrijk? Hebben we ons jarenlang gefocust op iets waarvan nu nauwelijks iemand merkt dat het stopt?
Columnist Pieter Derks zet dit op humoristische wijze uiteen tijdens een uitzending van De Nieuws BV op Radio 1:
“Overal applaus voor de zorg en de politie en de postbezorgers en de schoonmakers, maar ik heb niemand horen stilstaan bij wat die lijst met cruciale beroepen óók betekent: dat miljoenen Nederlands te horen hebben gekregen dat ze zinloos werk doen. Sta je niet op de lijst, dan kun je ervan uitgaan dat je een nutteloos beroep hebt. Dat moet als een mokerslag zijn binnengekomen bij heel veel mensen. Je hebt jarenlang Excel-sheets gemaakt alsof je leven ervan afhing en nu blijkt dat helemaal niemands leven ervan afhangt. Dat je net zo goed je snotjes op formaat had kunnen sorteren, de pixels van je beeldscherm had kunnen tellen, had kunnen kijken hoe vaak je tussen de koffie- en de lunchpauze met een lift van de kelder helemaal naar boven kon en weer terug“. (Beluister het hele fragment hier).
Wat betekent dit?
Het betoog van Pieter Derks is dan wellicht wat gekscherend, maar zit er niet ook een kern van waarheid in? Maakt deze situatie ons extra bewust van onze rol hier op aarde en de bijdrage die wij leveren aan een, in onze ogen, betere wereld?
Tijd om na te denken over wat wij ervaren als een zinvol leven, over wat zingevend is.
Zingeving is één van de belangrijkste pijlers van ons werkgeluk en ons algemeen welbevinden. Volgens de vitaliteitspiramide van Albert Sonnevelt is een ‘zinvol leven’ de basis waarop onze andere behoeftes gebouwd worden. Het is belangrijk om een doel te hebben in het leven, te bepalen wat je belangrijk vindt en wat jou voldoening geeft.
Daarna volgen onze andere behoeftes: ondersteunende relaties, positief denken, regelmatige herstelmomenten, voldoende beweging en optimale voeding.
Ikigai
De Japanse Ikigai – een reden om iedere dag je bed uit te komen – onderscheidt onze zingeving in vier onderdelen:
• Waar je van houdt
• Waarvoor je betaald kunt worden
• Waar je goed in bent
• Wat de wereld nodig heeft
Als we deze indeling aanhouden, staat slechts een kwart van onze Ikigai op dit moment onder druk. We beseffen wellicht dat de wereld iets anders nodig heeft dan wat wij kunnen betekenen, maar het verandert niet wat onze passies en talenten zijn en waar we geld mee kunnen verdienen.
Toch wordt er nu veel aandacht gevestigd op dat laatste en kan het veel mensen aanzetten tot denken over hun purpose.
Een zinvol leven in tijden van de coronacrisis
Zo geeft Edwin Brink van Qidos aan in een artikel in het NRC dat thuiswerken als een keiharde spiegel kan dienen.
“Als je al twijfelde over de bijdrage die je leverde, dan kom je dat extra hard tegen als je thuiswerkt, zonder afleiding van het kantoorleven. Misschien merk je dat je afhaakt. Of dat je juist gaat overcompenseren om je collega’s te laten zien dat je heus wel goed bezig bent. Terwijl je daar dus zelf eigenlijk niet op vertrouwt.”
Het nieuwe werken is volgens hem sowieso al meer dan een flexibele werkplek. Er steekt volgens Edwin een diepere filosofie achter. In essentie gaat het om werk doen waar je écht in gelooft en de vrijheid om een goede balans te vinden tussen werk en je privéleven.
Tijd voor reflectie dus, of je het wilt of niet. Jijzelf en jouw medewerkers beleven bijzondere tijden. Brink News zet dit mooi uiteen; er zijn vier elementen die ervoor zorgen dat we onder druk mentaal sterk blijven. In het Engels zijn dit de 4C’s: community, commitment, challenge en control. In de context van dit artikel is met name commitment relevant: het gevoel onderdeel te zijn van iets belangrijks en een toegevoegde waarde te kunnen leveren.
Volgens Brink News kun je je medewerkers het beste ondersteunen door ze te helpen een gevoel van purpose te hebben. Laat ze zien dat het coronavirus iets is waar zij persoonlijk tegen kunnen vechten. Help hen daarnaast hun purpose te vinden en te verbinden aan het werk dat zij doen. Dit helpt hen nu, maar ook na de coronacrisis maakt dit hen sterker!