Betaalt de werkgever of de werknemer de kosten van quarantaine als thuiswerken onmogelijk is?

Sinds 15 juni kan er weer naar veel Europese bestemmingen gereisd worden. Landen met een code geel krijgen het reisadvies: ‘vakantiereizen mogelijk, let op veiligheidsrisico’s’.

Landen die de code oranje hebben worden afgeraden. Als je van vakantie terugkomt uit een zogenaamd oranje gebied geldt het dringende advies om twee weken in thuisquarantaine te gaan en daar aan het werk te gaan.

Maar als je nu niet thuis kán werken, wie betaalt dan de rekening van die twee weken verlof? De medewerker of de werkgever?
En, nog belangrijker: wat gebeurt er als de kleur van de vakantiebestemming tijdens de vakantie wijzigt?

Geen recht op loon

Als een medewerker geen arbeid verrichtte, omdat hij bijvoorbeeld deelnam aan een staking, of ongeoorloofd verzuimde, had hij geen recht op loon. Tot 1 januari 2020 gold deze hoofdregel ‘geen arbeid, geen loon’.

Er gold één uitzondering op deze regel: als de medewerker geen arbeid kon verrichten door een oorzaak van de werkgever, zoals een op non-actiefstelling, had de medewerker toch recht op loon. Niet tijdig weer aan het werk kunnen (zonder dat er sprake is van arbeidsongeschiktheid) na de vakantie, gaf dan geen recht op loondoorbetaling. Dat betekende voor de medewerker dus extra vakantie opnemen, of onbetaald verlof.

Maar met ingang van 1 januari 2020 is de wetgeving (artikel 7:628 Burgerlijk Wetboek) gewijzigd. De nieuwe hoofdregel luidt dat een medewerker recht heeft op loon, ook als hij de arbeid geheel of gedeeltelijk niet heeft verricht, tenzij het niet verrichten van de arbeid voor rekening van de medewerker moet komen.

Een werkgever is dus, met andere woorden, verplicht loon te betalen, ook als de medewerker geen arbeid verricht.

De bewijslast is met deze nieuwe hoofdregel dus verschoven van de medewerker naar de werkgever. De werkgever moet bewijzen dat de medewerker niet bereid is de arbeid te verrichten en dat dit voor rekening van de medewerker moet komen. Medewerkers die staken of te laat komen, zullen dus nog steeds geen recht hebben op loon.

Vakantiebestemmingen met de code oranje

Als een medewerker er echter zelf bewust voor kiest om op vakantie te gaan naar een land met code oranje, weet hij ook dat van hem verwacht wordt dat hij na terugkeer in quarantaine gaat.

Omdat hij dit op voorhand weet, kan geconcludeerd worden dat de medewerker willens en wetens de keus maakt twee weken geen arbeid kunnen te verrichten als hij terugkomt van vakantie. Deze medewerker heeft dus géén recht op loon wanneer hij geen arbeid kan verrichten tijdens een periode van thuisquarantaine.

Ten overvloede: als een medewerker wél vanuit huis kan werken, kan er gewoon doorgewerkt worden en zal het loon moeten worden doorbetaald.
Werkgevers doen er goed aan om dit voor de vakantie aan de medewerkers duidelijk te maken en hen tevens af te raden naar landen te reizen waarvoor code oranje geldt. Werkgevers kunnen de werknemers er dan meteen op wijzen dat ze bij terugkomst in die twee weken thuisquarantaine geen recht hebben op loon, tenzij ze thuis kunnen werken.

Pascal Besselink CPL, Senior Jurist Arbeidsrecht en Pensioenrecht bij DAS, beantwoordde op ons verzoek enkele vragen hierover.

Mag de werkgever vastleggen dat, als de medewerker terugkomt uit een ‘oranje gebied’, hij twee weken verplicht in quarantaine moet?
“Ja, dit mag je doen om de gezondheid van je andere medewerkers te beschermen. Als werkgever ben je verplicht zorg te dragen voor een gezonde en veilige werkplek voor je werknemers. Dit wordt ook wel de zorgplicht genoemd.”

Moet de werkgever in dat geval twee weken loon doorbetalen?
“Alleen als de medewerker vanuit huis kan werken, anders hoeft hij die twee weken geen loon door te betalen.”

Mag de werkgever een werknemer vragen of hij naar een gebied met code oranje of rood is geweest?
“Ja, dat mag, ondanks dat het antwoord een negatief gevolg kan hebben voor de medewerker. Dat mag omdat je een zorgplicht hebt naar al je medewerkers toe.”

En wat nu als een werknemer afreist naar een land met code geel, maar dat land tijdens de vakantie van kleur verschiet naar oranje. Heeft de werknemer dan recht op loon tijdens de thuisquarantaine na terugkeer?
“Ja, in dat geval heeft de werknemer waarschijnlijk toch recht op loon. Ook als hij niet kan thuis werken. De werknemer kon namelijk op het moment van afreizen niet weten dat hij na terugkeer in thuisquarantaine zou moeten en dus niet naar het werk kan komen. Het dan niet kunnen werken komt dan niet voor zijn rekening en risico.”

Pascal Besselink schrijft met regelmaat voor BG magazine.