5 vragen over huiselijk geweld en de impact op het werk

Elke maand sterft er ergens in Nederland een volwassene of een kind aan de gevolgen van huiselijk geweld. Elke tien minuten rukt de politie uit omdat iemand door een naaste wordt belaagd.

Bij huiselijk geweld komt veel persoonlijk leed kijken, maar ook het werk kan eronder lijden. Goed dus om als werkgever de signalen te herkennen.

1. Wat is huiselijk geweld?

Een collega die tot op het werk wordt gestalkt door haar ex-man. Of een medewerker die zich steeds ziek meldt omdat zijn vader hem thuis in elkaar slaat.

Twee voorbeelden van huiselijk geweld. Geweld dat wordt gepleegd door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer, meestal familieleden of (ex)partners. Het gaat hierbij om kindermishandeling, ouderenmishandeling en partnergeweld.

Huiselijk geweld is niet altijd (alleen) lichamelijke mishandeling, zoals slaan of schoppen, vaak gaat het ook om psychische mishandeling: uitschelden, bedreigen, chanteren, stalken, verwaarlozen en financieel uitbuiten.

Daarnaast komt seksueel misbruik voor, net als eergerelateerd geweld, huwelijksdwang, achterlating en vrouwelijke genitale verminking. Huiselijk geweld zie je binnen alle culturen in alle lagen van de bevolking. Slachtoffers zijn vaker vrouwen dan mannen. Door het taboe dat erop rust, durven maar weinig slachtoffers erover te praten. Hierdoor blijft het geweld zich soms jaren voortslepen.

2. Wat kunnen de gevolgen zijn op het werk?

Wie te maken heeft met huiselijk geweld, krijgt emotionele problemen. Het gaat daarbij niet alleen om slachtoffers. Ook plegers van huiselijk geweld hebben een baan en zitten meestal niet goed in hun vel. Die problemen van thuis neem je ook mee naar het werk. Niet zo vreemd dat de gevolgen van huiselijk geweld meestal ook op het werk merkbaar zijn. De medewerker kan bijvoorbeeld minder goed gaan functioneren en zich vaker ziek melden. Dit heeft effect op zijn functioneren. Denk aan een verpleegkundige die slecht slaapt en veel piekert: kan die zich wel concentreren op het geven van de juiste medicijnen aan de patiënt?

Mijn baan gaf me elke ochtend een reden om op te staan, me netjes aan te kleden en make-up op te doen. En ik at er tijdens de lunch in elk geval nog één gezonde maaltijd per dag

Huiselijk geweld leidt ook vaak tot psychisch verzuim. Uit onderzoek blijkt dat 50 tot 70 procent van de zieke werknemers medisch gezien niets mankeert.

3. Hoeveel mensen hebben ermee te maken en wat kost het?

Naar schatting is 10 tot 15 procent van het ziekteverzuim in Nederland het gevolg van huiselijk geweld. Ongeveer 3 procent van de slachtoffers komt uiteindelijk buiten het arbeidsproces te staan. Ruim 50 procent van de slachtoffers van huiselijk geweld mist drie of meer werkdagen per maand. 11 procent van de vrouwen maakte seksueel geweld door een partner of ex-partner mee.

Huiselijk geweld kost werkgevers jaarlijks circa 136 miljoen euro aan verzuimkosten.

4. Hoe herken je als werkgever de signalen?

Mensen reageren heel verschillend op stressvolle omstandigheden thuis. De één trekt zich terug of wordt depressief, de ander krijgt een kort lontje en reageert juist explosief. Signalen van huiselijk geweld zijn vaak zichtbaar maar worden door werkgevers niet altijd herkend of opgepakt.

Grote kans dat er ook binnen jouw bedrijf slachtoffers of plegers rondlopen. Iemand die ermee te maken heeft, zal uit angst, schaamte, schuldgevoel of loyaliteit niet snel over zijn problemen praten. Maar de gevolgen zijn zo groot dat een scheiding tussen werk en privé meestal niet meer vol te houden is.

Ik voelde me fysiek niet veilig. Ik moest vragen of de hoofdingang niet wijd open bleef staan

Huiselijk geweld stoppen begint bij signaleren. Wat valt je op aan het gedrag van de ander, of aan wat hij zegt? Komt iemand ineens vaak te laat, is hij stiller dan anders, reageert hij emotioneel, meldt hij zich vaker ziek? Bepaalde signalen kunnen een gevoel geven dat er iets niet klopt. (Meer signalen: zie kader.)

5. Kun je als werkgever iets doen?

Het lijkt misschien alsof een werkgever weinig tot niets kan doen tegen huiselijk geweld. Toch kan dat wel. Het helpt als een direct leidinggevende, een bedrijfsarts of een vertrouwenspersoon signalen herkent en ter sprake brengt. Als iemand het probleem bespreekbaar maakt, neemt dat de noodzaak om zich ziek te melden bij de medewerker vaak weg. Dat voorkomt onnodig verzuim. Bovendien voelt de medewerker zich dan veiliger op het werk waardoor hij eerder om hulp zal vragen.

Gemeente Rotterdam en Augeo Foundation ontwikkelden samen een toolkit en e-learning om signalen van huiselijk geweld te herkennen op de werkvloer en deze bespreekbaar te maken. Werkgevers kunnen hiermee vermoedens bespreekbaar maken, signalen herkennen en krijgen informatie over professionele hulp. Voor meer informatie over de e-learning www.augeo.nl/hrmarbo.

Lees ook: Hoe maak je huiselijk geweld bespreekbaar met je medewerker?