Van ie wie waai is eerlijk weg

Uit welke tijd u stamt, weet ik niet, maar in mijn schooltijd werkten we met een beloningssysteem.

Wanneer jij je sommen goed had gedaan, mocht jij je blauwe inktpotje tijdelijk inruilen voor indrukwekkende rode inkt en verschenen machtig mooie rode kolommen met sommetjes op je ruitjespapier.

Een andere manier om gewenst gedrag te ontlokken, waren de plaatjes. In het schriftje van mijn zoon zie ik veertig jaar na dato nog steeds diezelfde kleine vierkante plakplaatjes onder aan de bladzijde. Altijd rechts. Mijn voorkeur ging steevast uit naar een dierenplaatje. Vooral dat jonge poesje was favoriet. Dat keek me lief aan.

Nog steeds ervaar ik dat geluksgevoel wanneer ik zo’n gevuld schrift zie. Extrinsieke motivatie. Toen ik startte met schrijven, ben ik dit puur en alleen voor mezelf gaan doen. Het belangrijkste doel was plezier beleven aan dit broeden van eieren, ook al zou niemand het lezen. Intrinsieke motivatie.

Totdat ik erachter kwam dat ik toevallig wel heel veel op de site van BG magazine terechtkwam en vol verwachting de lezersscore ging bijhouden. Op een geel memoblokje. Aantallen én gevulde sterren.

Toen die sterren eens niet gevuld werden en vijf lege sterretjes me aanstaarden, bleek mijn motivatie minder bestand tegen reacties van de buitenwereld dan ik had verwacht.

Extrinsieke motivatie.

Vorige week kwam ik er tot mijn ontzetting achter dat, wanneer mijn zoon geen zin meer heeft tijdens de Cito-toetsen, hij de meerkeuzevragen beantwoordt al naar gelang de uitslag van zijn Iene, Miene, Mutte. ‘Van ie wie wij is eerlijk weg. Dat antwoord streep ik dan door’, legde hij me geduldig uit op mijn wanhopige vraag hoe hij dan aan het juiste antwoord kwam. Zijn vingers ondersteunden hierbij zijn verhaal en bewogen van antwoord A naar antwoord B.

Volledige afwezigheid van intrinsieke én extrinsieke motivatie.

Waar doen we het voor? Waar moeten we het van hebben? En waar moeten we beginnen? Van binnenuit of van buitenaf? Hoe krijgen we die cliënt in beweging?

Van buitenaf beginnen werkt volgens mij in elk geval zeker niet. Ik had onlangs een klant die vooral bezig was om het goed te doen voor mij. Hij bood zijn excuses aan omdat hij nog niet zo goed zijn gedachten en gevoelens onder woorden kon brengen. Ik vond dat natuurlijk ook belachelijk en gaf aan dat ik toch wel enige basiskennis van hem verwachtte op psychologisch gebied en een volgende keer verwachtte dat hij zich beter zou voorbereiden.

Dat werkt dus niet.

Werken we alleen van binnenuit, dan heb ik toch het idee dat lege sterretjes je op laatst gaan opbreken. Het is dan alsof ogen je aankijken zonder je te zien. En dat is misschien waar wij als mens het meest behoefte aan hebben. Gezien te worden. Ergens een weerklank te vinden voor datgene wat van binnenuit komt. Liever één ster dan géén ster.

Zo komen we bij een combinatie van intrinsieke en extrinsieke motivatie. Te beginnen bij de eerste.

In mijn werk krijg ik dit ook bevestigd. Cliënten komen in een opwaartse spiraal door ze eerst te laten onderzoeken wat hen werkelijk van binnenuit motiveert. Om ze vervolgens daarin te zien, eerlijke feedback te geven, te waarderen en het gedrag te ondersteunen dat aansluit op die motivatie.

Zo gaan mensen steeds meer in hun eigen kúnnen geloven en kunnen we afscheid van elkaar nemen.

Van ie wie waai is eerlijk weg!