Haal slaapproblemen uit de taboesfeer!

In het eerste deel van mijn artikelenreeks, ‘De verstrekkende gevolgen van slaaptekort’, heb ik de sluier opgelicht van de stille epidemie die slaaptekort heet en de verstrekkende gevolgen ervan, voor zowel het individu als de economie.

In dit tweede deel duik ik dieper in de complexiteit van het bespreekbaar maken van slaapproblemen en slaaptekort op de werkvloer, de psychologische drempels die medewerkers ervan weerhouden om hulp te zoeken en de subtiele maar krachtige invloed van ons reptielenbrein op ons gedrag en onze gewoonten.

Het bespreekbaar maken van slaapproblemen is geen eenvoudige opgave. Het vereist een fijngevoelige benadering, waarbij je zowel de emotionele als de rationele aspecten van het menselijk gedrag aanspreekt.

Als HR-professional of leidinggevende is het cruciaal om te erkennen dat slaapproblemen niet alleen een individueel probleem zijn, maar een organisatorische uitdaging die de bedrijfscultuur, productiviteit en uiteindelijk de bedrijfsresultaten beïnvloeden.

Onwenselijk sociaal gedrag

Slaaptekort als gevolg van slaapproblemen is een sluipmoordenaar. Het ontregelt niet alleen onze fysieke gezondheid, maar tast ook onze mentale veerkracht en emotionele balans aan.

Medewerkers die chronisch te weinig slapen, zijn vaak niet helemaal zichzelf. Hun voorhoofdskwab, cruciaal voor zelfbeheersing en het beteugelen van emotionele impulsen, gaat offline. Dit kan leiden tot onwenselijk sociaal gedrag, variërend van sociaal meeliften tot het indienen van valse declaraties, liegen en het onterecht de schuld geven aan anderen. Hierover schreef Christopher Barnes een interessant artikel ‘Sleep-Deprived People Are More Likely to Cheat’.

Dit is overigens geen kwestie van karakter, maar een direct gevolg van slaapgebrek. Het is een belangrijk inzicht voor elke organisatie, want het beïnvloedt niet alleen de individuele medewerker, maar de gehele werksfeer en de manier waarop mensen met elkaar omgaan.

De drempel van drie jaar: waarom medewerkers aarzelen

Het is verontrustend dat medewerkers gemiddeld drie jaar wachten voordat ze hulp zoeken voor hun slaapproblemen. Deze aarzeling is deels te wijten aan de angst voor stigmatisering en professionele repercussies. Niemand wil gezien worden als de zwakke schakel, vooral niet in een competitieve werkomgeving.

Niemand wil gezien worden als de zwakke schakel, vooral niet in een competitieve werkomgeving

Daarnaast is er een diepgewortelde weerstand tegen verandering, aangestuurd door ons reptielenbrein. Dat primitieve deel van ons brein streeft naar stabiliteit en het vermijden van risico’s. Het is niet geïnteresseerd in langetermijnvoordelen of welzijn; het is gericht op overleven en het handhaven van de status quo.

Het reptielenbrein en de weerstand tegen verandering (ook als het goed voor je is)

Stel je voor: een HR-manager staat voor de moeilijke beslissing om een medewerker die niet goed functioneert te ontslaan. Voordat hij deze beslissing neemt, vindt er een intense innerlijke dialoog plaats. Gedachten als ‘Zo erg is het toch niet?’, ‘Hij heeft toch ook goede kanten?’, of ‘Misschien kan ik de medewerker overplaatsen naar een andere afdeling?’ komen allemaal naar boven.

Dit zijn klassieke voorbeelden van hoe ons reptielenbrein ons aanzet tot het handhaven van de status quo. Een fenomeen dat ook bekendstaat als inertie. Het reptielenbrein is bedoeld om ons te beschermen in gevaarlijke situaties, maar het kan ons ook tegenhouden bij het maken van noodzakelijke veranderingen en beslissingen.

Ons reptielenbrein zet ons aan tot het handhaven van de status quo

Zo is het ook vaak met slaapproblemen: we bagatelliseren het probleem of stellen onszelf gerust met gedachten als ‘Het gaat wel weer over’ of ‘Ik moet gewoon minder dit of meer dat doen’. Maar uiteindelijk blijft de noodzakelijke actie uit. Dit is een gemiste kans!

Meten is weten: het belang van inzicht in slaapklachten

Om slaapproblemen effectief aan te pakken, is het cruciaal om een grondig inzicht te hebben in zowel de omvang als de ernst van de klachten.

Het in kaart brengen van slaapproblemen binnen een organisatie is een fundamentele stap, die HR-professionals in staat stelt om de impact van deze problemen op zowel de prestaties als het welzijn van medewerkers te begrijpen en te beoordelen.

Het nauwkeurig meten van slaapklachten is niet alleen essentieel voor het vaststellen van de huidige staat van slaapgezondheid van medewerkers, maar dient ook als een krachtige indicator voor potentieel verzuim, met name langdurig verzuim.

Door deze gegevens proactief te verzamelen en te analyseren, kun je als bedrijf gerichte acties ondernemen om de risico’s van slaaptekort en -problemen te verminderen en een werkomgeving te creëren die zowel gezonder als productiever is. Het is een investering in het welzijn van medewerkers die zich vertaalt in een sterker, veerkrachtiger bedrijf.

De beperkte scope van een Preventief Medisch Onderzoek (PMO)

Terwijl een Preventief Medisch Onderzoek (PMO) een waardevol instrument is voor algemene gezondheidsbeoordelingen binnen organisaties, schiet het vaak tekort als het gaat om het grondig analyseren van slaapproblemen en de ernst van slaapklachten.

De vragen over slaap in een PMO zijn meestal oppervlakkig en bieden niet de diepgaande inzichten die nodig zijn om effectieve interventies te ontwikkelen.

Dit is waar de SleepImpactScore© zich onderscheidt. Deze gespecialiseerde tool is specifiek ontworpen om een gedetailleerd en nauwkeurig beeld te geven van slaappatronen en -problemen. Met zijn wetenschappelijk onderbouwde aanpak en uitgebreide analyse biedt de SleepImpactScore© een veel rijker en bruikbaarder inzicht in slaapgerelateerde kwesties. Hierdoor kun  je gerichte acties ondernemen om het welzijn en de productiviteit van je medewerkers te verbeteren.

In tegenstelling tot de beperkte scope van een PMO, stelt de SleepImpactScore© je in staat om slaapproblemen effectief te identificeren, te begrijpen én aan te pakken. En dat leidt tot minder verzuim en een gezondere en meer betrokken werkomgeving.

Met behulp van de SleepImpactScore© worden medewerkers gecategoriseerd in vier groepen – van ernstige slaapproblemen tot uitstekende slapers – en biedt het gepersonaliseerde aanbevelingen voor verbetering.

Het gevaar van baseline resetting…

In een wereld waar de grenzen tussen werk en privé steeds vager worden, is het van cruciaal belang dat we het taboe rond slaapproblemen doorbreken. Het bespreekbaar maken van slaapproblemen op de werkvloer hoeft geen ongemakkelijke confrontatie te zijn, maar kan juist een deur openen naar een gezondere en productievere werkomgeving.

Laten we twee medewerkers als voorbeeld nemen om te illustreren hoe waardevol deze openheid kan zijn.

Neem bijvoorbeeld Jasper, een toegewijde werknemer wiens snurken niet alleen zijn partner uit de slaap hield, maar ook zijn eigen rust ernstig verstoorde. Na het bespreekbaar maken van zijn vermoeidheid op het werk, werd hij aangemoedigd om medisch advies in te winnen. De diagnose? Slaapapneu. Dit inzicht was een keerpunt. Met de juiste behandeling verbeterde niet alleen zijn slaapkwaliteit, maar ook zijn alertheid en veiligheid op het werk. Een win-win situatie.

Veel medewerkers accepteren een verminderde slaapkwaliteit als het nieuwe normaal

Dan is er Sandra, midden in de overgang, worstelend met slapeloze nachten en de daaruit voortvloeiende uitputting. Door haar zorgen te delen, ontdekte ze dat ze niet alleen was. Met steun van haar werkgever en aanpassingen in haar leefstijl en routine, vond ze haar weg terug naar een herstellende nachtrust. Haar hernieuwde energie en focus waren een getuigenis van wat een open dialoog kan bereiken.

Deze verhalen benadrukken het belang van bewustwording. Veel medewerkers accepteren een verminderde slaapkwaliteit als het nieuwe normaal, een fenomeen dat bekend staat als ‘baseline resetting’. Maar door inspirerende workshops te geven of e-learnings over slaap aan te bieden, kunnen we deze trend keren. Het aanpakken van slaapproblemen is niet alleen gunstig voor de werkgever, maar biedt ook talloze voordelen voor de medewerker in zijn of haar privéleven.

Mijn eigen verhaal van slaapproblemen

Ik neem de vrijheid om een glimp van mijn eigen ervaring met slaapproblemen te delen. Het is de basis van alles wat ik vandaag doe: de hele wereld goed laten slapen.

Als medewerker destijds in de financiële sector, heb ik ondervonden hoe een goede nachtrust mijn leven op meerdere fronten heeft getransformeerd. Het begon allemaal toen ik besloot mijn slaap serieus te nemen en de veranderingen waren zowel diepgaand als veelzijdig.

Allereerst merkte ik een aanzienlijke verbetering in mijn gezondheid. Het voelde alsof mijn immuunsysteem een boost had gekregen. Ik was minder vaak verkouden of grieperig en mijn algehele vitaliteit nam toe. Het werd me duidelijk dat een goede nachtrust meer is dan alleen een pauze van de dagelijkse sleur; het is een essentiële bouwsteen voor mijn gezondheid.

Slaap werd mijn bondgenoot in het behouden van emotionele balans

Emotioneel gezien was de impact van goed slapen misschien nog wel het meest opmerkelijk. Mijn stemming verbeterde aanzienlijk en de gevoelens van neerslachtigheid en angst die soms boven mijn hoofd hingen, verdwenen als sneeuw voor de zon.

Slaap werd mijn bondgenoot in het behouden van mijn emotionele balans, waardoor ik elke dag met een heldere en positieve blik kon beginnen.

Op het werk begon ik de vruchten te plukken van mijn verbeterde slaapgewoonten. Mijn alertheid en creativiteit schoten omhoog en complexe problemen, die voorheen onoverkomelijk leken, werden uitdagingen die ik met vertrouwen en efficiëntie aanging.

Mijn collega’s merkten het op en mijn baas ook. Het was duidelijk, dat niet alleen mijn gezondheid en humeur, maar ook mijn professionele prestaties baat hadden bij mijn herwonnen nachtrust.

Maar de voordelen bleven niet beperkt tot mijn persoonlijke gezondheid en professionele leven. Ook mijn relaties verbeterden. Voorheen had ik een kort lontje en was ik prikkelbaar. Dit verdween volledig naar de achtergrond. Mijn interacties thuis en op het werk werden harmonieuzer. Ik had meer geduld, kon beter luisteren en was aanwezig in het moment.

Tot slot: mijn reis naar goed slapen is een reis geweest die elk aspect van mijn leven heeft aangeraakt. Het heeft me geleerd dat slaap niet zomaar een noodzakelijke onderbreking is, maar een fundamenteel onderdeel van een gezond, gelukkig en productief leven.

Het belang van aanpakken van slaapproblemen

Door slaapproblemen bespreekbaar te maken, erkennen we niet alleen het belang van rust voor onze huidige prestaties, maar investeren we ook in onze toekomstige gezondheid en welzijn. Het is tijd om de stilte te doorbreken en de weg vrij te maken voor een meer uitgeruste, energieke en productieve samenleving.

Zie het als een ijsberg drijvend in de oceaan. Het grootste deel van zijn massa, verborgen onder het wateroppervlak, blijft ongezien. Dit beeld is treffend vergelijkbaar met de situatie van slaapproblemen op de werkvloer. Wat we aan de oppervlakte zien – verminderde productiviteit, fouten en misschien zelfs een verslechterde werksfeer – is slechts het topje van de ijsberg.

Onder de oppervlakte schuilt een veel grotere massa aan problemen

Onder de oppervlakte schuilt een veel grotere massa aan problemen: ziekteverzuim, gezondheidsproblemen, emotionele disbalans en een verstoorde bedrijfscultuur. Allemaal voortvloeiend uit de onzichtbare gevolgen van slaaptekort en -problemen.

Nu rest ons de onvermijdelijke vraag: wat gebeurt er als we dit niet aanpakken? Wat zijn de gevolgen als we de onzichtbare massa onder het wateroppervlak negeren?

De gevolgen zijn verreikend en veelzijdig. Op individueel niveau leidt het tot uitgeputte, ongezonde medewerkers die niet in staat zijn om hun volledige potentieel te benutten.

Op organisatorisch niveau vertaalt dit zich in een verminderde productiviteit, een hoger ziekteverzuim en een algemene afname van de werktevredenheid en betrokkenheid.

Bedrijven riskeren een neerwaartse spiraal waarin talent vertrekt, innovatie stagneert en de bedrijfscultuur erodeert. Iets om over na te denken. Truste!

>>> Lees ook deel 1 – De verstrekkende gevolgen van slaaptekort

Slaap is een absolute voorwaarde voor excellente prestaties. Slaap is zelfs belangrijker dan eten en bewegen samen. Heb jij een veeleisende baan, ben je ondernemer, draai je nachtdiensten of ben je een (top)sporter? Dan moet je goed slapen. Want zonder goede nachtrust neem je slechte beslissingen, maak je fouten op het werk, ben je een risico op de weg en is de kans op (sport)blessures 40 procent groter. Slaapproblemen vroegtijdig signaleren voorkomt bijvoorbeeld (langdurig) verzuim. Sterker nog: het is de sleutel tot sneller herstel, veerkrachtige medewerkers en meer werkgeluk. Een keertje slecht slapen is niet zo erg, maar wel als het regelmatig voorkomt. Op lange termijn vergroot het de kans op burn-out of pre-diabetes. Sta je stijf van de stress? Val je moeilijk in slaap? Of word je gebroken wakker? Dan is dit boek voor jou! >>> Meer informatie over ‘Superslapen’