Grafstemming

Rouw is verbonden met verlies, gemis. Rouw kan op elk moment ons leven binnentreden en eenieder zal op zijn manier met rouw omgaan. Het proces van loslaten doorlopen totdat het verdriet zijn uiteindelijke vorm krijgt.

Mijn eerste herinnering aan rouw is de begrafenis van mijn cavia. Die rook naar pindakaas en was nogal dik. Ik heb hem volgens mij vanuit zorg en liefde zoveel te eten gegeven, dat hij waarschijnlijk aan obesitas is overleden. Ik was diepbedroefd en heb hem ritueel begraven in de tuin met een klein steentje bovenop zijn graf.

Zo gaf ik mijn verdriet vorm en langzaam nam ik afscheid totdat ik niet eens meer wist waar dat steentje precies lag. Maar het lág er wel, dat wist ik zeker. En nog steeds weet ik dat. Ergens rechts in de achtertuin. Bij de perenboom.

Rouw is afscheid nemen. Van een persoon, een huis, een situatie of levensfase. Vorig jaar heb ik gezien hoe mijn zoon en zijn klas afscheid namen van hun lagere schooltijd. Dat begon uiteraard met de musical waar ze al vanaf maart mee bezig waren en die ze in al hun glorie aan ouders presenteerden.

Daarna was het feest. Tenminste, het was de bedoeling dat het feest zou worden. Maar het afscheid kwam nu heel dichtbij en werd deze avond wel erg definitief. Voor mijn ogen speelde in de feestruimte een schitterend tafereel af, waarin glashelder de verschillen in beleving van dit moment tot uiting kwamen.

Aan de ene kant zag je groepjes meisjes sniffend en innig hun armen om elkaar heen geslagen, hun verdriet delen. Zo nu en dan zag je dat het één teveel werd, die worstelde zich dan met dramatische gebaren uit het groepje, richting toilet. Uiteraard gesteund door haar zusters.

Aan de andere kant zag je een enkele jongen als een idioot dansen op het podium, gesteund door keiharde muziek. Knalde zo’n jongenslichaam met ellenlange benen knoeihard een bal door de ruimte of zochten ze elkaar op in een stoeipartij.

Totdat het einde rond 23.00 uur onontkoombaar in zicht kwam en de groep gezamenlijk voor de allerlaatste keer naar hun klaslokaal liepen. Nadat één van de jongens daar de stilte had doorbroken met “Het lijkt hier wel een grafstemming”, was ook de mannelijke helft subiet in huilen uitgebarsten en werd gedeeld verdriet half verdriet.

Zo gaat dat met rouw. Soms geen peil op te trekken. Elke keer weer anders. Bij ieder persoon. Op elk moment. Een proces.

Op de terugweg in de auto naar huis zei mijn zoon: “Ik zal ze missen, zelfs de ruzie ” en vanuit mijn ooghoeken zag ik hem zijn wang afvegen. Ik wist dat hij afscheid aan het nemen was. Verdriet zijn vorm kreeg.

Het was goed zo. Rouw deed zijn werk.