Gewoon duurzaam inzetbaar blijven

Werkvermogen betekent de mate waarin een medewerker lichamelijk én geestelijk in staat is arbeid te verrichten. Met ouder worden, daalt het. Maar op jongere leeftijd ervaren we ook al een verminderd werkvermogen. Hoe halen we straks de AOW-leeftijd van 67?

Finse onderzoekers hebben al in 1999 de oorzaken aangetoond van verminderd werkvermogen. De factor leeftijd speelt hierbij een belangrijke rol. Maar ook leefstijl, vaardigheden, kennis, sociaal functioneren en fysieke en mentale capaciteiten. In dit artikel zoom ik in op leeftijd.

Opa en oma in de kantine

Het ervaren werkvermogen daalt licht na het 40ste levensjaar en na ons 55ste zakken we nog verder terug. Met dit gemiddelde werkvermogen kunnen we op 67-jarige leeftijd nog gewoon werken, maar in Nederland zie je dat niet veel; door diverse VUT-regelingen kon men veel eerder uit het arbeidsproces stappen.

In België, mediterrane landen en in de Verenigde Staten helpen de zeventigers – vaak opa en oma – gewoon mee en hebben genoeg werkvermogen om zich productief in te zetten. Om nu alle 65+ medewerkers in de kantine aan het werk te zetten, gaat te ver. Maar organisaties zullen door krapte en vergrijzing op de arbeidsmarkt beseffen dat ze gemotiveerde, gezonde medewerkers nodig hebben om doelstellingen te bereiken.

Tegelijkertijd gaan werknemers inzien dat een baan voor het leven passé is. Vroegtijdige en continue investeringen in opleiding, loopbaanadvisering en gezondheidprogramma’s zorgen voor een gezonde arbeidsproductiviteit en duurzame inzetbaarheid. En dat geldt zeker niet alleen voor de oudere medewerker!

Dimensies werkvermogen

Ongeacht je leeftijd, met een slecht werkvermogen produceer je minder en loop je een groter risico op uitval, langdurig verzuim. Als HR-professional kunt u voorkomen dat medewerkers uitvallen door rekening te houden met de volgende inzetbaarheidsitems:

1. beperkingen door aandoeningen
2. mentale capaciteiten
3. ziekteverzuim in afgelopen jaar
4. lichamelijke eisen van het werk

Deze vier dimensies van het werkvermogen hebben een groot effect op verzuim. Verlies aan productiviteit op het werk (lees: verminderde inzetbaarheid) wordt met name veroorzaakt door allergie/astma, artrose, depressie, diabetes, darmklachten en pijnklachten. Dit levert al snel 8 tot 15 procent productiviteitsverlies op.

Om dit goed te managen, zijn frequente screenings nodig. Vroegtijdig signaleren voorkomt dat een kwaal verslechtert. En dat begint niet bij het vijftigste levensjaar!

Vervroegde senioriteit

Hoewel we allemaal weten dat fitte en gezonde medewerkers beter presteren, is het effect van productiviteitsverlies door leefstijlfactoren als bijvoorbeeld roken en drinken nog niet consistent aangetoond. Het effect van “gebrek aan lichamelijke activiteit” heeft wél een aantoonbaar negatief effect op de arbeidsproductiviteit.

In kantoororganisaties is statisch beeldschermwerk een arbeidsrisico (bewegingsarmoede). Oudere medewerkers met bijvoorbeeld afnemende elasticiteit van het bloedvatstelsel kunnen hier last van hebben. Vroegtijdig screenen kan voorkomen dat werkvermogen structureel daalt.

De huidige welvaart zorgt voor een afname van de vitaliteit

Afnemend werkvermogen en gedaalde inzetbaarheid hebben niet alleen te maken met senioriteit. De huidige welvaart is een veel groter probleem, die zorgt voor een afname van de vitaliteit.

Met regelmaat zijn ook jongere medewerkers van net boven de veertig lang niet altijd meer in staat hun werk te doen en aan (keurings)eisen te voldoen. Ze hebben een inzetbaarheid van een 65-plusser!

Ongeveer tien jaar geleden voldeed het merendeel van de 50-plussers nog prima aan de brandweerkeuringseisen. Nu is uitval van veertigers al lang geen uitzondering meer.

Instrumenten voor de HR-professional

Vroegtijdig identificeren en interventies

Om te voorkomen dat (oudere) medewerkers uitvallen, is het van belang de groep met dalend werkvermogen vroegtijdig te identificeren – door screenings of het testen van werkvermogen bijvoorbeeld – en daar gerichte interventies op te zetten.

Zelfs in de bouw zijn er goede mogelijkheden om het werkvermogen en inzetbaarheid te verbeteren. Helaas niet altijd met het gewenste resultaat, soms komt men er te laat achter dat het werkvermogen is gedaald. In combinatie met de beperkte mogelijkheden voor bijvoorbeeld omscholing naar ander werk, ontstaat er dus een probleem.

Agenderen

Bespreek het onderwerp “gezondheid en inzetbaarheid” als vast onderwerp tijdens het functionerings- of beoordelingsgesprek. De leidinggevende, die idealiter het dichtst bij zijn medewerker staat, kan in deze gesprekken vroegtijdig signalen opvangen en deze in overleg met de medewerker doorvertalen naar maatregelen.

Monitoren frequent verzuim

Ook het monitoren van frequente verzuim- of ziekmeldingen is een goed instrument. Frequente ziekmeldingen kunnen bijvoorbeeld in een aantal gevallen verband houden met gedaald werkvermogen als gevolg van een slechte gezondheid.

Met name grotere bedrijven in Nederland gebruiken dit als instrument om gedaald werkvermogen vroegtijdig te herkennen. De WAI (WorkAbilityIndex) is hier een goed instrument voor: hij kwantificeert gedaald werkvermogen, legt op afdelingsniveau de relatie met werkomstandigheden en productiviteit, en biedt concrete stappen voor gefundeerd gezondheidsmanagement.

Sporten en bewegen

Ook zonder screening kun je als bedrijf alvast een beginnetje maken. Geef bijvoorbeeld fiscale ondersteuning bij een sportschoolabonnement of een fietsplan. Maar de basis van een integrale en planmatige aanpak is een meting van het werkvermogen. Daarmee kunt u individuele en managementdoelstellingen neerzetten en maakt u uw gezondheidsbeleid meetbaar.

Gedaalde inzetbaarheid kost meer dan verzuim

Rekenaars en onderzoekers becijferen dat gedaalde inzetbaarheid per medewerker meer kost dan verzuim.

Kijk dus niet alleen naar uw verzuim. Na 2010 begint de vergrijzing en de ontgroening en wordt “duurzame inzetbaarheid” een steeds belangrijker thema.

Gezondheidsmanagement is een middel om de inzetbaarheid van het bedrijf op peil te houden en dat heeft met alle leeftijden te maken!