Download nu de Arbobalans!

Elke twee jaar publiceert TNO de Arbobalans – hét overzicht van de kwaliteit van arbeid in Nederland en de ontwikkelingen hierin.

De Arbobalans 2018 belicht ziekteverzuim, arbeidsongevallen en beroepsziekten, en besteedt speciale aandacht aan de groeiende groep flexibele arbeidskrachten.

Psychosociale arbeidsbelasting neemt toe 
Er is een duidelijke toename van hoge taakeisen, zoals snel moeten werken of heel veel werk moeten doen. Andere psychosociale factoren, zoals hoge emotionele belasting en ongewenst gedrag, blijven ongeveer gelijk. Opvallend is de daling van de autonomie tussen 2007 en 2017. De stijging van hoge taakeisen en daling van ervaren autonomie is zorgelijk, omdat deze combinatie het risico op werkstress verhoogt.

Fysieke arbeidsbelasting blijft in de afgelopen tien jaar nagenoeg gelijk, dat geldt ook voor de omgevingsbelasting. Het gemiddeld aantal uren beeldschermwerk van werknemers neemt verder toe.

Werkgevers zien werkdruk, fysieke belasting en/of beeldschermwerk als belangrijkste arbeidsrisico’s. Werknemers hebben vooral behoefte aan maatregelen tegen werkdruk en werkstress, klachten van arm, nek en schouders, fysiek zwaar werk en emotioneel zwaar werk.

Burn-outklachten nemen toe
De gezondheid van werknemers is goed, maar burn-outklachten nemen toe vooral bij werknemers van 25 tot 35 jaar. Een kwart van de werknemers schrijft hun gezondheidsklachten hoofdzakelijk of deels toe aan het werk. De meest genoemde oorzaken zijn klachten aan het bewegingsapparaat, psychische klachten en gehoorproblemen.

Ziekteverzuim
Het ziekteverzuim is stabiel en verschilt per sector, beroepsgroep en bedrijfsomvang. Opvallend is dat het verzuimpercentage hoger is naarmate de bedrijfsvestiging groter is.

Het ziekteverzuim verschilt ook tussen contractvormen en persoonskenmerken. Het ziekteverzuim van werknemers met een vast dienstverband is bijna twee keer zo hoog als dat van werknemers met een tijdelijk contract. Het verzuimpercentage is relatief hoog onder vrouwen, oudere werknemers, laag-opgeleide werknemers, werknemers met een chronische of langdurige aandoening en gescheiden en verweduwde werknemers.

Werknemers met een niet-westerse migratieachtergrond hebben een wat lager verzuim dan werknemers met een Nederlandse of westerse migratieachtergrond.

Van alle werknemers die in 2017 verzuimen, geeft ruim een kwart aan dat de klacht bij hun laatste verzuimgeval deels of hoofdzakelijk werkgerelateerd is. Dat is het hoogste percentage in de afgelopen tien jaar. Ongeveer de helft van het totaal aantal verzuimdagen in Nederland (al dan niet werkgerelateerd) houdt verband met ofwel klachten aan het bewegingsapparaat, ofwel psychische klachten, overspannenheid of burn-out (beide ongeveer 25 procent).

Arbeidsongevallen
Het aantal arbeidsongevallen met verzuim neemt toe. Van de werknemers die verzuimen vanwege een ongeval heeft 64% alleen lichamelijk letsel en 22% alleen geestelijk letsel, bijvoorbeeld door bedreiging of een traumatische ervaring. Het risico op ongevallen verschilt naar persoons- en werkkenmerken en is relatief hoog onder mannen, laag en middelbaar opgeleiden en uitzendkrachten. Werknemers noemen psychische en fysieke overbelasting als belangrijkste oorzaak van het meest recente arbeidsongeval.

Arbobeleid
Er is weliswaar na de economische recessie een verbetering in het hebben van een risicoinventarisatie en -evaluatie (RI&E), een preventiemedewerker, ziekteverzuimbeleid en een contract met een arbodienstverlener, maar het arbobeleid is nog steeds niet altijd toereikend of passend.

Beroepsziekten
Bijna 11 procent van de werknemers heeft naar eigen zeggen één of meer door een arts vastgestelde beroepsziekten (738 duizend werknemers, NEA). De kans op een beroepsziekte is relatief groot in de sectoren gezondheidszorg en industrie. Vrouwen, 45-plussers, lager en middelbaar opgeleiden en werknemers met een migratieachtergrond hebben een grotere kans op een beroepsziekte. Beroepsziekten die te maken hebben met het bewegingsapparaat- en psychische beroepsziekten komen het meeste voor. Beroepsziekten zorgen jaarlijks voor 6,9 miljoen verzuimdagen.

Beroepsziekten met de hoogste ziektelast zijn ziekten van de ademhalingswegen, gevolgd door psychische stoornissen, kanker en ziekten van het bewegingsapparaat. Binnen de werkzame beroepsbevolking gaat het vooral om depressie, burn-out, rug- en nekklachten, artrose, COPD, coronaire hartziekten en longkanker.

Bijna 4.100 sterfgevallen zijn het gevolg van een beroepsziekte. Het aantal sterfgevallen als gevolg van een stoffen-gerelateerde beroepsziekte bedraagt ongeveer driekwart van alle arbeid gerelateerde sterfgevallen. Andere oorzaken van beroepsziekten, zoals hart- en vaatziekten en kanker, die tot sterfte kunnen leiden zijn bijvoorbeeld straling en stress.

Overig

Flexwerkers hebben minder goede arbeidsomstandigheden, maar een betere gezondheid en lager verzuim

De pensioenleeftijd stijgt verder. De leeftijd tot wanneer werknemers kunnen en willen doorwerken neemt af.

De kosten van werkgerelateerd verzuim, arbeidsongeschiktheid en zorg bedragen bijna 9 miljard euro per jaar

>>> Download hier de Arbobalans 2018