De vogelvrije werknemer

‘Onze’ arbeidsmarkt is roerig. De zelfstandigen en flexers nemen in aantal maar toe en de solidariteit staat onder druk.

De eerste vraag die bij mij opkomt is: bestaat er wel een Nederlandse arbeidsmarkt?

Het antwoord kan kort zijn: Nee, die is er niet. Het is een mondiale (Europese) markt. Of misschien beter gezegd: bestaat Nederland wel?

Nee, Nederland bestaat niet. Nederland is een construct, bedoeld om ons thuis te laten voelen. En, dat moet ik zeggen, het werkt.

Net als geld een prima middel is om met elkaar te communiceren – naast het Engels – is een natiestaat een prima manier om je identiteit aan te toetsen en je wel of niet thuis te voelen. En wat voel ík me Nederlands…

Dit gezegd hebbende, wordt alles beslist eenvoudiger. Verder naar de arbeidsmarkt die zich roert.

De commissie Borstlap heeft gedaan wat commissies doen: een advies uitbrengen. Uit het verleden hebben wij de les geleerd dat adviezen van commissies via een omweg in de ronde lade terechtkomen. Dat is niet erg, want als er – liefst meerdere – opeenvolgende commissies in opeenvolgende kabinetten aan te pas komen, betekent dit dat het onderwerp politiek gezien te complex is. Natuurlijk is het risico groot dat er aldus niets wordt besloten.

Nederland is een construct, bedoeld om ons thuis te laten voelen

De roep om drastische veranderingen (van de arbeidsmarkt), omdat ons welvaartsniveau anders wel eens niet meer houdbaar zou zijn, is een nieuwe loot aan de boom van hysterische uitingen van onvermogen.

Na het milieu, is nu “het welvaartsniveau” of “de solidariteit” de urgentie die ons allen in beweging moeten krijgen. En dat kan werken. Kijk naar het milieu: eerlijk gezegd gebeurt daar heel veel! Iedereen doet iets voor het milieu!

Toch denk ik dat “het welvaartsniveau” of “de solidariteit” ons niet in beweging brengt. Want – laten we wel wezen – er is al een flinke inkomenskloof. En als miljonairs al om meer belasting gaan vragen, dan weten we dat het vijf voor twaalf is. Dan dreigt er maatschappelijke onrust. Nu gaat het nog om ronde vreugdevuren in Duindorp, of het wel of niet verbieden van vuurwerk, maar straks staan de oranje hesjes overal en staakt de NS zes weken lang.

Ik ben dan ook erg blij met de Pavloviaanse reactie van de CNV: het advies van de commissie Borstlap (niet te verwarren met Stoplap) maakt onze werknemers “vogelvrij!”.
Maar… dat willen we ook! Wie wil nou niet vrij zijn als een vogel?!

Wie wil nou niet vrij zijn als een vogel?!

“Vogelvrij” is dus geen goed woord. Noem het liever: slachtoffer. Want de werknemer is immers overgeleverd aan de krachten van het kapitaal. Hij/zij is dom en kan zich niet verzetten. Dat is wat de vakbond bedoelt; alleen het CNV kan hen helpen! En zo ken ik ze weer, die vakbonden. Die gaan er voorliggen. Dat is niet erg, dan gebeurt er tenminste niets. Terwijl de arbeidsmarkt (als ‘ie dan toch bestaat) best een opfrisser kan gebruiken. Ik doe enkele suggesties:

• Elke directie/ werknemer/ werker/ employee/ mens heeft recht op zinvol, gezond en productief werk
• Iedereen ZZP-er: de Result* (zie eerdere column)
• Verplichte verzekering en pensioen
• Recht en plicht op leren (in brede zin)
• Plicht tot dialoog als onderdeel van duurzaam werken
• Exit: functioneren en beoordelen
• Maximaal vijf jaar een contract (mag verlengd worden)

* Ter herinnering, de Result is gewoon een mens die een ego-kapitaal heeft en zich aanbiedt op de markt; hij en zij verbinden zich aan bedrijven voor klussen of voor (vijf) jaren.

Aim high! Fly little bird!