COVID: het sociaal condoom

Het lijkt wel of er geen ander nieuws is dan COVID. Zeker nu we in de tweede golf zitten, en sommige landen al in de derde. En ja, helaas… er komen nog meer golven.

Er gebeurt genoeg, buiten COVID. Daar wil ik het even over hebben, ook al komt COVID ook hier weer hardnekkig om de hoek kijken.

Ons sociale gedrag, of het nu handen wassen, kussen, omhelzen, bij elkaar komen of reizen is, zal vanwege corona gaan veranderen of moeten veranderen. In de Volkskrant las ik een heel mooi woord: sociaal condoom.

Het kwam van Rudi Westendorp, geriater en OMT-adviseur van Denemarken. Net als na aids de onveilige seks langzaam verdween (nou ja, in ieder geval taboe werd), zal ons sociale gedrag beperkt worden, alsof we in een condoom leven. De interactieve sap-uitwisseling in een ander, strakker jasje…

Misschien moet ons sociale gedrag wel veranderen

Misschien moet ons sociale gedrag wel veranderen. Waarom? Je kunt daar meerdere argumenten voor aandragen:

– Vanwege COVID-19 of COVID-21
– Vanwege het klimaat en vanwege… overbevolking, migratie, oorlog en honger; alles grijpt in elkaar en heeft effect op ons levensgeluk en op ons inkomen.

Het zijn zaken die ons verdelen, maar is het ook niet zo dat wat ons nu het meeste bindt, is (de zorgen om) het klimaat en de angst voor COVID? Thema’s die overigens ook weer met elkaar samenhangen.

Het zijn grote thema’s, die door ons brein lastig te bevatten zijn. Op kleinere schaal kunnen we wel meer overzien en het zou wel eens kunnen betekenen dat we:

– Zeker nog twee jaar druk met COVID-19 zijn en daarna…
– we niet meer drie keer zoenen en geen handen meer schudden;
– de kroeg verdwijnt;
– er party’s komen waarin iedereen los gaat;
– we veel minder reizen;
– veel thuis blijven werken; en
– onze consumptie moeten verminderen.

En is dat erg? Al eerder gaf ik aan dat de omzet van de horeca in 2010 wel 50 procent kleiner was dan in 2019. En ik durf te zeggen dat dit geen effect heeft gehad op ons geluk en waarschijnlijk een positief effect op onze gezondheid. Ik gun iedereen zijn kroeg, maar is het niet zo dat we geluk en gezondheid zijn gaan verwarren met consumptie en consumptie?

Kunnen we überhaupt minder of anders gaan consumeren? De illusie is dat de economie moet groeien en de welvaart moet stijgen en in feite betekende dat altijd dat we meer en meer moesten consumeren.

Het enige recht van de burger is dat hij of zij mag consumeren; de enige plicht is dat hij of zij moet consumeren. Ik ga niet voorbij aan de zegeningen van het kapitalisme, maar net als u weet ik dat de kosten van de ‘groei’ in de zin van bijvoorbeeld milieuschade, wel eens veel groter kunnen zijn wat de ‘groei’ ons lijkt op te leveren.

Is klimaat de nieuwe religie?

Is klimaat de nieuwe religie? De natuur als godsdienst is ons niet onbekend. En waarom niet? Als we een sociale condoom om moeten doen, klinkt dat meteen benauwend en naar.

Maar als het betekent, dat we minder moeten consumeren of op zijn minst meer moeten nadenken over wat we consumeren, dan is dat zo slecht nog niet.

Mee eens, de eerste associatie rond het woord condoom is inderdaad: benauwd, krap en je voelt weinig meer.

Ik wil het woord sociaal condoom dan ook vervangen door: sociale anticonceptie. Klinkt een stuk prettiger, en zegt wat het doet: in de sociale interactie voorkom je zo ongewenste bijproducten.

En, als we consumeren ook een sociale interactie noemen, dan betekent het nieuwe consumeren ‘met sociale anticonceptie’: consumeren zonder schade aan milieu en zonder schade aan andere mensen. Dan is een condoom alleen noodzakelijk in noodgevallen, zoals een lockdown bij een COVID-23 uitbraak.