Corona: Old Lives matter

Toen Minister Grapperhaus “ja” zei tegen zijn bruid, sprong er waarschijnlijk liefde en mogelijk corona van de een naar de ander.

Het uitwisselen van lichaamssappen is fijn, maar gevaarlijk. De evolutie heeft dit ons gebracht: hepatitis, HIV, gonorroe, COVID-19. Een sinister rijtje, beestjes gekoppeld aan noodzakelijk natuurlijk gedrag.

Ik ga het hier niet hebben over de evolutionaire reden van een COVID-pandemie. Of COVID-19 als de gesel Gods. Uiterst gevaarlijke grond, waarop complotdenkers en populisten gemakkelijk een hellend vlak zullen aanleggen richting staatsgedwongen anti-obesecampagnes, bij binnenkomst en vertrek verplicht je condoom verwisselen-wetgeving en rokers die gebruikt gaan worden als stokers van stadsverwarming.

Wat ik fijn vind, is dat er nu een wat langere scoop is: het steunprogramma van de overheid wordt behoorlijk verlengd. Vanwege de economie natuurlijk. Ik wil het hier niet hebben over de enorme staatsinvloed en het schijnbare gemak waarmee wij besluiten enorme hoeveelheden geld te geven aan mensen en bedrijven; geld dat wij natuurlijk zelf weer moeten gaan betalen… ooit, later.

Toch begrijp ik de vaccinweigeraars of de anti-corona-maatregelen-demonstranten wel. Ik denk namelijk dat zij protesteren, omdat zij genoeg hebben van die negatieve verboden. Zij willen veel liever positieve dingen doen!

Toch begrijp ik de vaccinweigeraars of de anti-corona-maatregelen-demonstranten wel

Zij willen de ouderen helpen, no-bullshit jobs gaan invullen in de zorg en die miljarden besteden aan andere zaken, bijvoorbeeld aan de vele vluchtelingen, die totaal verlaten in nertsachtige omstandigheden in en rond de Mediterranee dobberen!

Een langere scoop zou kunnen betekenen dat blijkbaar is doorgedrongen dat we heel lang met (de effecten van) deze pandemie zullen moeten dealen. En, als we dat beseffen, vraag ik mij af, waar is dan het langetermijnbeleid?

Beleid is toch iets anders, of in ieder geval meer dan steun geven. Blijkbaar hopen we dat, als we nu maar lang genoeg steun verlenen, het vanzelf overgaat. Doet mij denken aan de bijstand.

Bijstand, of ‘de steun’, is heel lang iets geweest wat bedoeld was als ‘tijdelijk’. Even een tijdje bijstand en het lonkend perspectief was dat men daarna weer ging werken.

Nou, zo werkt het dus niet! Het perspectief dat ons nu wordt gegeven, is vergelijkbaar: steunen, het gaat vanzelf over en dan weer zo gaan doen als voor de pandemie. Te Simpel.

De langere scoop

De effecten van een langdurige pandemie, of steeds weer dreigende uitbraken, zijn groot. En die kans op lange duur en langdurige effecten is reëel.

Ik kan het natuurlijk ook niet overzien. Maar laten we nog eens een blik werpen naar de toekomst. Stel nu dat er geen werkend vaccin komt… (betekenisvolle stilte) en… er komt geen werkend geneesmiddel. Ik schat de kans op dit scenario nu in op… 50 procent.

Wat gaan we dan doen?

Scenario 1: We blijven doen wat we nu doen

Kijk om je heen. Dat is het. We blijven steunen. We blijven in de greep van COVID-19 en er is geen perspectief. De anti-corona-maatregelen-demonstranten winnen de verkiezingen en alle vluchtelingen uit Lesbos worden opgenomen in Nederland…

Scenario 2: We besluiten om (bijna) niemand te laten besmetten

We kunnen dit doen door de anderhalvemetersamenleving perfect in te richten. Niemand komt meer binnen anderhalve meter van elkaar. Goodbye sappen-uitwisseling.

We beschermen de kwetsbaren door hen (verplicht) op te nemen in een aparte enclave. Ik denk eerst aan de provincie Utrecht, maar omdat er maar liefst 5,9 miljoen COVID kwetsbaren in Nederland zijn, moeten we toch – samen met Duitsland lijkt mij – groter gaan denken.

Het oude Hertogdom van Gelre schiet mij te binnen als een ideaal gebied om, achter een door Chinezen gebouwde muur, veilig te zijn. Minister Grapperhaus wordt dan de gevolmachtigde van de Staat der Nederlanden voor het hertogdom.

Als het u interesseert waar al die 5,9 miljoen kwetsbaren toch vandaan komen, verwijs ik naar verderop in dit schrijven.

Scenario 3: De kwetsbaren beschermen door hen niet te isoleren

Ik krijg nu de behoefte om iets over mensen met een chronische ziekte of aandoening te zeggen. In mijn werk als bedrijfsarts is het volstrekt normaal dat mensen met een ziekte werken. Sterker nog, zonder de chronisch zieken is er geen economie.

Het aantal mensen in Nederland met een chronische ziekte neemt toe. Al jaren. Nu zijn het er 9,9 miljoen, dat is 58 procent van de bevolking. Zelfs onder de 45 jaar is er een grote groep van meer dan 40 procent met een chronische aandoening. Eigenlijk betekent dit dat het normaal is als je een chronische ziekte of aandoening hebt.

Wij willen graag medicaliseren, stigmatiseren en in hokjes stoppen (hokjesdenken, ik moet meteen aan onze vrienden de nertsen denken!), en wij denken graag in een ideaalbeeld van de (witte!) mens die fris fruitig en altijd positief is. Maar de realiteit is dat mensen die geen chronische ziekten hebben, in de minderheid zijn.

Zonder chronisch zieke werknemers is er geen economie

Toegegeven, elke minderheid verdient speciale aandacht, begrijp me niet verkeerd hoor, stelletje ‘gezonden’! U begrijpt dat vergrijzing een rol speelt, niet omdat we nu zoveel gezonder of grijzer worden, maar omdat we steeds beter in staat zijn mensen in leven te houden en tegelijk worden er minder mensen geboren. Gelukkig hebben we immigratie.

En ja, deze week sprak ook Hugo de Jonge (minister-president in 2028, want Rutte gaat echt nog een tijdje door) eindelijk over de ouderen. Ouderen lopen de risico’s! En ik ben het met hem eens. Ook ik wil, in deze steeds pamflettistischer wordende columns, een lans breken voor de zorg voor de ouderen!

Zelfs meer nog dan in de ziekenhuizen vindt het gevecht rond leven en dood plaats in de ouderenzorg en de thuiszorg. Van de nu negenduizend doden kwam zevenduizend nooit op de IC… En dat is niet anders bij de griep of de pneumokok, erkende geriatrie-killers. Ook zij slaan hun slag in de ouderengroep.

Maar waar zijn de dramatische berichten en dashboarden met de ziekenboeg- en sterftecijfers uit de verpleeg-, verzorg- en thuiszorginstellingen? Centraal op de Dam een neon reuzescherm en Annechien die elke dag op NPO1 ons de harde data van de OUDEREN laat zien.

Of accepteren we deze oorverdovende stilte, omdat het inderdaad oude mensen zijn (mooi verhaal, dat dor hout verhaal, weet u nog?).

Ik denk dat, door hier goed en slim te acteren en dus de ouderzorg optimaal te faciliteren, een sterk positief effect zal optreden op het aantal sterftegevallen en post COVID-ellende. Bijvangst is sowieso een aanzienlijke daling aan griepdoden.

Dus wat moeten we doen in scenario 3, het beschermen van de kwetsbaren?

Denk lekker mee, maak ook lijstjes en stuur ze op naar minister Grapperhaus die – wat mij betreft – vanaf nu het aanspreekpunt is van alle maatregelen die wij wel en niet willen implementeren, en wel of niet gaan naleven.

Stap 1: Old lives matter!

Alle energie, ideeën, geld en menskracht richten op de ouderen boven de 75 jaar (COVID-groep). Maar waarom niet meteen de hele ouderenzorg verbeteren? Dus niet schorten of mondkapjes en noem maar op, want dat is geen vraag, maar een must. Die moeten er gewoon zijn!

Maar geld, menskracht, creativiteit, beleid! De zorg is al een belangrijke economische kracht, maar extra geld in de ouderenzorg is een uitstekende investering in banen, sociale cohesie en kostenvermindering in de andere zorgsegmenten.

Enkele voorbeelden van vragen die we naar Grapperhaus (en De Jonge) kunnen sturen:

• Hoe gaan we nu in de komende jaren met COVID het bezoek eens goed regelen?
• Hoe richten we de gebouwen en de interactie tussen bewoners en omgeving nu in?
• Hoe lever je goede zorg en minimaliseer je tegelijk de risico’s, ook voor het personeel?
• Hoe komen we aan menskracht?

Als voorbeelden voor acties die we nu al kunnen doen:

• Testvoorrang voor personeel (ook voor onderwijs en ziekenhuis). Trouwens niet omdat onderwijzers een hoog risico lopen, maar omdat er te weinig van zijn en als ze klachten hebben, moeten we meteen de uitslag weten. En die kinderen moeten naar school anders worden de thuiswerkers gek!
• Testen om de hoek, dus bij de huisarts of in het verzorgingshuis, of zelftest. Waarom is er nog geen zelftest? De GGD is niet ingericht op een langdurige slimme beheersing van een pandemie. Dat is ze niet kwalijk te nemen, it’s in their nature.

Stap 2: Wat doen we met de rest?

‘Kwetsbaren’, die niet oud zijn: blijf je gezond verstand gebruiken. Blijf op afstand. Claim je recht op gezondheid.

De restgroep. Dit zijn de mensen die een minderheid vormen in de maatschappij. Namelijk diegenen die geen chronische ziekte of aandoening hebben. Die niet oud zijn. Het is minder dan 50 procent van onze bevolking, maar elke minderheid mag er zijn!

Mijn advies: doorleven! Enkele kleine regels:

1. Anderhalve meter afstand houden van kwetsbaren. Ja, dat is lastig – ik weet het – maar straks ben jezelf ook kwetsbaar en dan wil je ook niet dat er een onkwetsbaar persoon je ziek knuffelt. Je kunt niet zien wei er kwetsbaar is.
2. Thuiswerken (waar blijft die fiscale stimulans toch!).
3. Geen mondkapjes. De mondkap is de moeder aller stoplappen.
4. Alle binnen-kroegen dicht en geen cruises meer. Want laten we eerlijk wezen: in 2010 hadden we 50 procent minder horeca en 50 procent minder cruises en waren we toen echt ongelukkiger? Er is toch wel ander werk te bedenken?

Dieper in Scenario 2: De kwetsbaren beschermen

Wie zijn die kwetsbaren?

Ik geef hier vereenvoudigd de kwetsbare groepen weer, je mag (we zijn een democratie) zelf kiezen welke groepen het meeste risico lopen en welke groepen u in de provincie Utrecht wilt laten opnemen.

Onderstaande cijfers zijn betrouwbaar, maar enigszins aangepast aan de alternative truth.

• Iedereen boven de 75 is kwetsbaar. Dat zijn 1,3 miljoen mensen. Hierin zitten ook de 75-plussers die meerdere ziekten kunnen hebben. De grens is natuurlijk enigszins arbitrair. Wel is zeker dat het immuunsysteem in de loop des levens niet meer zo actief wil zijn.
• Iedereen ouder dan 45 en jonger dan 75 met een extra risico ziekte of aandoening is kwetsbaar. Dit zijn er 4,6 miljoen. Deze leeftijdsgroep bestaat uit totaal 6,6 miljoen mensen, met hierin naar schatting 70 procent die een verhoogd risico lopen bij COVID-infectie. Kortom, deze groep risicolopers is groot, maar de risico’s bij een besmetting zijn relatief klein; waarbij wij aannemen dat hoe ouder, des te hoger het risico.

Opgeteld is er een groep van 5,9 miljoen mensen in Nederland die een verhoogd risico lopen bij een COVID-SARS-2 infectie. Dit risico is dus waarschijnlijk, ook binnen de groep van 45-75 jaar, sterk gerelateerd aan leeftijd. Daarbij zijn er chronische aandoeningen en ziekten – waaronder de ‘ziekte’ roken – die een extra risico opleveren.

Wie loopt er geen verhoogd risico? In de groep jonger dan 45 jaar, dat zijn 7,35 miljoen mensen, hebben grofweg 3 miljoen (ruim 40 procent!) een chronische aandoening. Maar je kunt je afvragen of deze relatief jonge groep een echt duidelijk verhoogd risico loopt bij een COVID-infectie.

We denken in grote, soms cynische lijnen, dus er zullen mensen pech hebben

Hier zijn mij geen harde cijfers van bekend, maar gezien de lage sterftecijfers van alle mensen jonger dan 45 jaar na COVID, vermoed ik dat deze 45-minners – zelfs met een aandoening – weinig risico lopen. Deze nemen we dus niet mee in de kwetsbare groep… We denken in grote soms cynische lijnen, dus er zullen mensen pech hebben…

Toch nog iets over de berekeningen op risico: deze zijn best lastig. Omdat er onder andere veel dubbel-zieken zijn en omdat niet elke aandoening een evenzeer verhoogd risico op ziekenhuisopname of dood geeft.

Op individueel niveau is het sowieso een tombola, je kunt zomaar pech hebben of geluk. Als solo-mens, kwetsbaar of niet… zou ik zeggen: blijf je gezonde verstand gebruiken.

En wat is (een verhoogd) risico? Een fraai staaltje fake-relevante-informatie is het recente bericht dat obesen een 100 procent grotere kans hebben op ziekenhuisopname als ze COVID-positief zijn.

Rokers hebben sowieso een verhoogd risico op alles

Het klinkt vreselijk, maar de kans überhaupt (daar is de a priori kans) op een opname bij een besmetting (en lang niet iedereen wordt getest!) is erg klein. En 100 procent x erg klein = nog steeds erg klein.

Maar goed, extra risico dus. We denken dan aan aandoeningen als: obesitas, hart- en vaatziekten, suikerziekten, longziekten en andere chronische aandoeningen.

Je zou ook alle rokers ouder dan 45 en tot die 75 jaar kunnen meenemen, omdat rokers sowieso een verhoogd risico op alles hebben. Ook hier veel dubbelingen, maar toch… ze zijn gewaarschuwd. Er zijn rond de 20 procent rokers in de groep boven de 45 jaar; het interessante en wrange is dat het percentage rokers in oudere groepen sterk afneemt, niet omdat ze stoppen, maar omdat ze zoals bekend eerder sterven.

Tot de volgende keer.