Corona: just another disease?

Wat is normaal? We hebben een beeld van ons ‘bestaan’ wat we normaal noemen, terwijl we heel goed weten dat morgen anders is dan nu en het normaal van gisteren anders is dan het normaal van vorige week.

Terwijl de wereld steeds verandert, vormen wij ons een normaal beeld dat schijnbaar onveranderlijk is. Juist in de media echter lijkt het wel of er elke dag een hele wereld verandert. Terwijl op microniveau, binnen je dagelijkse leven, meestal niet zoveel gebeurt.

Maar goed, nu we naar het nieuwe normaal gaan, is er opluchting en vrees. Opluchting dat we weer naar de kroeg mogen en vrees dat we straks toch weer thuis moeten drinken.

Nederland heeft het matig gedaan als we kijken naar het aantal COVID-19 doden (gerekend naar oversterfte). Op dit moment zit de VS ongeveer op een vergelijkbaar dodental gerelateerd aan het aantal inwoners. En de VS is toch wel ons horrorscenario. Zo intelligent was het dus ook weer niet, al weet je niet zeker of het plan van Rutte c.s. toch een veel dieper intellect nodig heeft om echt te kunnen begrijpen dat we in the end verreweg het slimst hebben gehandeld.

Ik vrees toch dat we op termijn niet zo slim handelen, omdat we alleen in soundbites en geld denken in plaats van in gezondheid en sociaal belang. En gezondheid en sociaal belang is weer erg belangrijk voor de economie.

We denken graag in termen van economie, maar we hebben economie teruggebracht tot aantallen IC bedden, terrasjes, anderhalvemeterlijnen, perspex platen en mondkapjes, en straks een geneesmiddel én vaccinatie. Toen zijn we heel veel geld gaan pompen om te behouden wat zich eigenlijk moet aanpassen.

De kosten nu zijn 60 miljard. Op langere termijn zijn er nog veel meer kosten, onder andere door de dalende economie, de stijgende werkeloosheid en – bij een tweede en derde golf – de nog onbekende impact op de hele maatschappij.

Laten we het voorlopig op 100 miljard houden (dat is per 17 miljoen mensen). Ondertussen weten we dat het aantal gewonnen levens veel minder is dan het aantal verloren levens. Had het anders gekund? Mogelijk wel, maar van achteren kijk je een koe in de kont.

Het blijven echter wel lichaamssappen die het probleem zijn

COVID-19 is een ziekte, en ja we hebben wel meer ziektes gehad en gekregen, bestreden en ook een kopje kleiner gemaakt.

Uniek aan COVID-19 is echter de enorme snelheid van wereldwijde verspreiding en de enorme impact op ons bestaan.

Het is in die zin vergelijkbaar met HIV, maar dan sneller en minder gebonden aan seks, waardoor we er gemakkelijker over praten.

Het blijven echter wel lichaamssappen die het probleem zijn, waardoor het zomaar kan gebeuren dat er een nog sterkere afname van geboortes gaat plaatsvinden met alle demografische voor- en nadelen.

Wat we vergeten is dat er veel meer ziektes – ik bedoel sociale problemen – zijn die ons met grote impact en massale aanwezigheid bedreigen. De meeste ziektes hebben we weggewerkt in programma’s en dure gezondheidszorg. Ik denk hier aan alcoholisme (1,3 miljoen probleemdrinkers in Nederland) en inderdaad, roken.

Ik bedoel ook die andere ziektes, waar wij schijnbaar geen last van hebben. Malaria, denque, rabiës, tuberculose en secundaire infecties zoals bloedvergiftiging.

Een dramatisch bericht twee weken geleden was dat het aantal doden door COVID-19 wereldwijd gelijk was aan het aantal malariadoden per jaar (400.000). Ook zo van geschrokken? Wij zien Nederland graag als gidsland, maar pas in 1970 werden wij, als een van de laatste in Europa, malariavrij verklaard.

We weten allemaal dat al deze ziekten in direct verband staan met de economie. Armoede, hygiëne, scholing, gezondheidszorg, het staat allemaal in direct verband met de economie.

Laten we eerlijk zijn, wat is het fijn dat al die armoedeziektes niet bij ons zijn! Nou, wij hebben andere armoede, die per abuis welvaartsziektes heten, en die gedijen ook prima in Afrika en India. Ook daar zijn de belangrijkste ziektes al hart- en vaatziekten, kanker, luchtwegziekten. Slechte eetgewoontes, roken, obesitas en suikerziekte, het is tegenwoordig al zo dat wij onze know-how over deze (welvaarts-) ziekten exporteren naar Afrika.

De vraag is nu, althans dat houdt mij wakker, gaan we deze epidemie behandelen als just another disease, of zien we het breder? Kijken we naar ziekte of naar gezondheid?

Is niet ook deze ziekte in essentie een sociaal vraagstuk en direct verbonden met de economie en vice versa.

En omdat het zo’n uitzonderlijke ziekte is, en er meer zullen volgen (ja dat weten we al jaren!), moeten we dan niet aan gezondheid gaan denken? (Al is dat o zo lastig!)

COVID-19: just another disease?

In paniek en crisis is straffen toegestaan. De boete op niet nakomen van 1,5 meter afstand is op dit moment nog net acceptabel.

Als we het probleem en de oplossing daarvan gaan zien als het moeten inbouwen van ander gedrag, dan wordt belonen echter noodzakelijk.

Dan werkt straf niet meer, daar krijg je opstanden van. Belonen is fijn, daar kun je op (in)teren.

Het antwoord op een dreigende nieuwe opvlamming van de COVID-19 infectie is het permanent opschalen van het aantal IC bedden naar 1.700 of meer (nu 1.150). Dit is straffen: pas op, zoveel bedden zijn er nodig, zelfs als je oppast!

Zelden een zo cynisch plan gehoord. Is dit een reflex, is het de noodzaak voor actie? Willen we zo de nieuwe golf te lijf gaan: onderaan de trechter de trechter wijder maken, in plaats van minder in de trechter laten komen?

Ik stel dan ook voor om het aantal IC bedden te halveren. Dan moeten we wel zorgen dat de trechter minder volloopt. Een nieuwe lockdown gaan we niet meer doen. Dat kunnen we niet aan. De trechter minder vullen: een gezondheidsprogramma van 60 miljard per jaar; een beginvoorstel:

• 10 miljard injecteren in GGD en huisartsen-programma’s: testen, educatie en signalering
• 10 miljard investeren in verpleeghuizen waar de mondkapjes pas net op orde zijn en onze ouderen diepe eenzaamheid hebben getrotseerd. Niet braaf weer consumeren, maar zorgen voor de ander. Overigens is de gezondheidszorg een prima banenmotor.

En dan hebben we nog 40 miljard over. Bedenk iets zinnigs… eens kijken…

Stel je wilt dat niemand rookt, iemand ideeën?

Stel dat je vindt dat we minder mobiel moeten zijn. Veel minder mobiel. Dan scheelt namelijk enorm in potentiële besmettingen (ook de griep zal dan verdwijnen!) en tegelijkertijd vergemakkelijkt het sterk de maatregelen bij een eventuele tweede, derde of vierde COVID-19, of COVID-20 of -21 golf.

Old school crisis: lock down.
New school voorkomen van crisis: thuisblijven omdat het normaal is.

We besluiten om thuiswerken fiscaal zo aantrekkelijk te maken dat je wel gek bent om dat niet te gaan doen. Ik begrijp dat de autolobby hier niet vrolijk van wordt, maar ik zou hen willen zeggen: stap in de elektrische fietsen en treinen met vliegtuig-afzuiging.

Vaccinatie, naast riolering en schoon water, is het meest gezonde wat wij ooit hebben bedacht

Ik denk dat 40 procent van de werkenden thuis kan werken. 20 procent kan deels thuiswerken. Of op locaties in hun wijk of dorp. Ook leuk als verdienmodel: kantoren in de wijk en dorp; annex dorpscentrum annex IC bed; annex supermarkt, bakker en repair cafe.

Bestaande stadskantoren en gebouwen worden omgebouwd naar goedkope huisvesting. Dan hebben we de extreme duurbouw in de binnenstad ook direct getackeld.

Stel dat we vinden dat preventie beter is dan genezen. Er is al aardig wat evidence dat vaccinaties beschermen, vooral vaccinaties met verzwakte beestjes. Denk aan het BCG-vaccin en mazelen. Sowieso is vaccinatie, naast riolering en schoon water, het meest gezonde wat wij ooit hebben bedacht.

Old school preventie: vaccinaties gericht op specifieke ziektes: kostbaar, duurt lang voordat iedereen is gevaccineerd, vaccins zijn gevaarlijk.

New school preventie: iedereen verplicht vaccineren en elke tien jaar boosters. De weigeraars kunnen we isoleren.

Nee, dat laatste kan natuurlijk niet. Dat is staatsterreur. Toch denk ik dat we, als we het reclamebudget van de tabaksindustrie besteden aan promo’s rond vaccinatie en de positieve gevolgen ervan, een eind komen.

Zal dit allemaal gebeuren? We gaan het zien. In het kader van de vreugdevolle heropening van de terrassen, nog twee interessante cijfers:

• Eén op de twintig doden wereldwijd wordt veroorzaakt door alcohol: 3,5 miljoen mensen per jaar.
• Je moet ergens aan dood gaan, dat is waar, maar we praten dan nog niet over de enorme hoeveelheid mensen die een alcoholprobleem hebben, vaak gepaard gaande met grote sociale problemen en forse ziektekosten.

In Nederland zijn er 1,3 miljoen zware drinkers.

Proost! En drink verantwoord…