Blèrende schapen

Verantwoordelijkheid

Volgens mij heeft dat woord twee kanten. Je hebt verantwoordelijkheid geven en verantwoordelijkheid nemen.

Het een kan niet zonder het ander.

Toch zie ik vaak dat ze als aparte eenheden worden beschouwd, waarbij schuld en boete, aanval en verdediging, straf en sancties de boventoon voeren.

Het leren omgaan met verantwoordelijkheid. Je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen. Tenminste, ik heb er als ouder voor gekozen om dat tot één van mijn speerpunten in het opvoedingsprogramma op te nemen.

Toen mijn zoon amper vier jaar op eigen beentjes stond, gaf ik hem al de opdracht om terug te gaan naar de buurvrouw bij wie hij en zijn vriendjes modder tegen de ruit hadden gegooid.

“Je gaat maar naar dat huis terug, met je vriendjes. Belt aan, zegt wat je gedaan hebt en je biedt je excuses aan“, zei ik vastbesloten. “Los het maar op!” En daar ging hij, met zijn vijf jaar. Ik ging niet mee. Mooi niet.

Verantwoordelijkheid neem je op je. Ik had het hem al gegeven. Maar wél gedaan hè, die koters. Daar kon ik hem een compliment voor geven: “Goed opgelost, lekker ding van me.” En hij kreeg een stevige knuffel van een trotse ouder.

Oplossen. Daar ligt een kern van die verantwoordelijkheid. De gevolgen van jouw eigen gedrag onder ogen zien en daarnaar handelen. Het aangaan. Oplossen dus.

Nu, zes jaar later, handel ik nog steeds vanuit deze overtuiging. Laatst nog hadden ze grdvrdrgrdvrd in de nieuw uitgegraven sloot van onze buurman, die boer is, een complete dam gebouwd. Mijn man ontplofte. Ik heb hem zelden zo kwaad gezien. Hoe had ik zo stom kunnen zijn om dit te laten gebeuren? Hoe dom waren die kinderen wel niet? Om maar niet te spreken van de volwassene in dit geheel.

Ook hier koos ik de weg van verantwoordelijkheid, zowel die van mij als die van de kinderen. Aangaan en oplossen. Vanuit de volle overtuiging dat die kinderen hier meer van zouden opsteken dan van straffen of het aanpraten van een schuldgevoel. Dus op naar de boer met zijn allen.

Ze lieten zich als lamme schaapjes naar de slachtbank leiden

Laatst kwam ik dit ook mooi tegen in een training. Bij een team waarvan het me al was opgevallen dat ze zich als lamme schaapjes naar de slachtbank lieten leiden.

Maar ze konden nog wel blèren. Vooral achteraf.

Ik houd niet van slachtbanken en ik houd al helemaal niet van blèren. Slachtoffergedrag is mijn allergie. Dat heeft te maken met mijn verantwoordelijkheidsgevoel natuurlijk. Maar dat begreep u al.

Door deze groep de volle verantwoordelijkheid te geven voor de inhoud van de training en daar ook consequent naar te handelen – “Zeg het maar, wat is jullie opdracht aan mij?” – konden ze ook eindelijk die verantwoordelijkheid nemen. En verhip, ze konden opeens praten.

Weg slachtoffergedrag. Verantwoordelijkheid kun je pas nemen wanneer je die krijgt. En wij zijn verantwoordelijk om die aan onze cliënten te geven.

De columns van Wilma de Haas zijn in 2014 gebundeld en uitgegeven onder de titel ‘K-Therapie’. Het boek is te bestellen via o.a. Bol.com